مهدی دهقانی

جایگاه صوفیان برجسته صاحب طریقت، به واسطه شهرت کراماتشان در دوره های زمانی مختلف تداوم می یافت که از جنبه های مهم آن حلقه مریدان فراوان و اهمیت مرقدشان برای زیارت و تحصن بود. در دوره صفوی، وراثت عنوان مرشد کامل طریقت صفویه توسط شاهان و کار ویژه ها و کرامات منبعث از آن، مهم ترین دلیل تداوم جایگاه برجسته و مشروعیت بخش شیخ صفی الدین بود. بر این منوال، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: جایگاه برجسته شیخ صفی الدین ازلحاظ مشروعیت بخشی چه تاثیری بر تثبیت جایگاه سیاسی- نظامی شاهان صفوی داشت؟ برای پاسخگویی، با بررسی مقولاتی مانند جایگاه سیاسی- نظامی مریدان طریقت (صوفیان و قزلباشان) و مخاصمات مرزی با کشورهای همسایه به این برآورد می رسیم که از یک سو، جایگاه کشوری و لشکری مهم صوفیان و قزلباشان و از سوی دیگر، جنگ های ممتد با حکومت عثمانی سبب شد تا شاهان صفوی با بهره گیری از عنوان مرشد کامل طریقت و ویژگی های منبعث از آن که میراث شیخ صفی الدین بود، مریدان را منسجم و به اطاعت از خود جلب نمایند. پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی، شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی و همین طور بهره گیری از نظریه کهن الگوی پیر خردمند کارل گوستاو یونگ روانشناس سویسی پس از توصیف و طبقه بندی ویژگی های منبعث از شیخ صفی الدین ازجمله رویاهای صادقه وی به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تاثیرات آن بر تثبیت جایگاه سیاسی- نظامی شاهان صفویه می پردازد.