مهدی دهقانی

در بیشتر منابع تاریخی و ادبی ایران، پیوسته از نقش مهم دایگان پیرامون پرورش و تعلیم شخصیتهای تاریخی و اسطورهای و همچنین نقشآفرینی سیاسی- اجتماعیشان در بحبوحه رخدادهای مختلف سخن رانده شده است. ازاینرو، مشابه با ساختار اجتماعی-سیاسی قرون گذشته، در دوره قاجاریه نیز دایگان به نقشآفرینی اجتماعی- فرهنگی خویش تداوم بخشیدند. برحسب شرایط متغیر، دایره عمل آنان از دوره شیرخواری نوزاد تا نظارت بر امور مختلف خانه داری گسترش مییافت. بر این منوال این پرسش مطرح است: دایگان، دارای چه جایگاه و عملکرد اجتماعی در دوره قاجاریه بودند؟ از یکسو، بهواسطه رسم مذموم دوری گزیدن بانوان خانوادههای متمول از پرورش فرزندان خویش و از سوی دیگر رواج سنت دایه گزینی که دارای ریشههای تاریخی- اجتماعی کهنی بود، موجبات تداوم جایگاه و عملکرد دایه تا اواخر دوره قاجاریه شد. پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمعآوری دادههای کتابخانهای از منابع دستاول تاریخی پس از توصیف و طبقهبندی ویژگیهای انتخاب دایه به تحلیل و تفسیر این ویژگیها و تاثیرات آن بر کودکان و خانوادههای میزبان آنان در دوره موردنظر میپردازد.