مهدی دهقانی

ساختار و عملکرد سیاسی- نظامی شهرها در درگیری ها و رقابت های سیاسی- نظامی کشور در دوره بعد از مرگ نادرشاه افشار نقشی برجسته داشت. با توجه به این مسئله، در این مقاله درصدد یافتن پاسخ این پرسش هستیم: ساختار قدرت شهرها چگونه عمل می کرد و در چه زمینه هایی به قدرت گیری و حاکمیت کریم خان زند منجر می شد؟ روش تحقیق این پژوهش، تاریخی است و شیوه جمع آوری داده ها نیز کتابخانه ای (اسنادی) از منابع دست اول تاریخی است. پس از توصیف و طبقه بندی ویژگی های ساختاری و کارکردی شهرها دوره مورد نظر، به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تاثیرات آنها بر قدرت گیری کریم خان زند پرداخته ایم. برخی عواملی که در تحلیل پرسش پژوهش بررسی کرده ایم، عبارتند از: ساختار قدرت شهرها، بزرگان شهری، پایگاه های اجتماعی متفاوت بزرگان، رقابت ها و توطئه های مختلف بر پایه منافع فردی و جمعی و در نهایت منافع مشترک اهالی و بزرگان که به حمایت از کریم خان زند و طرد حاکمان چپاولگر منجر می شد. این عوامل زمینه قدرت گیری و حاکمیت کریم خان را مهیا می کرد.