مژگان مظهری

افزودنی های خوراکی فایتوژنیک، افزودنی های خوراکی گیاهی و یا گیاهان دارویی هستند که به شکل مواد طبیعی در تغذیه طیور به کار می روند. این مواد از گیاهان و عصاره های آن ها، مثل روغن های اسانسی، مشتق می شوند. در مقایسه با آنتی بیوتیک های سنتتیک، افزودنی های خوراکی فایتوژنیک، به عنوان موادی طبیعی، غیرسمی و بدون بقایای مضر بوده و افزودنی های ایده آلی برای طیور هستند. رایج ترین افزودنی های خوراکی فایتوژنیک در تغذیه طیور، پونه کوهی، آویشن، سیر، ترب کوهی، فلفل سیاه، نعناع فلفلی، دارچین، رازیانه، گل میخک، رزماری و مریم گلی می باشند. بسیاری از خواص مفید ترکیبات گیاهی ناشی از مولکول های بیواکتیو (زیست فعال) آن ها شامل تیمول، کارواکرول، آلیسین، سینه اُل، اوژنول، لینالول، آنتول، کپسایسین، آلیل ایزوتیوسیانات و پیپرین می‎ باشند. افزودنی های خوراکی فایتوژنیک دارای اثرات ضدمیکروبی، ضدقارچ، ضدویروس، ضدانگلی و ضدسمیت هستند. از جمله مزایای استفاده از افزودنی های فایتوژنیک در تغذیه طیور، افزایش مصرف خوراک، تحریک هضم، افزایش عملکرد رشد، کاهش بروز بیماری، بهبود پارامترهای تولیدمثلی، بهره وری خوراک و سودآوری می باشد. افزودنی های خوراکی فایتوژنیک مستخرج از بخش های مختلف گیاهان معطر را می توان در محدوده 01/0 تا 30 گرم در کیلوگرم (پونه کوهی 10 تا 30 گرم در کیلوگرم، سیر 5/1 تا 2 گرم در کیلوگرم خوراک، رزماری 5 تا 10 گرم در کیلوگرم خوراک و پودر رزماری 5/0 گرم در کیلوگرم خوراک) به خوراک اضافه کرد، در حالی که از روغن های اسانسی می توان در محدوده (500 میلی گرم در کیلوگرم خوراک از عصاره رزماری و مریم گلی، 50 تا 300 میلی گرم در کیلوگرم خوراک از عصاره پونه کوهی، 100 تا 600 میلی گرم در کیلوگرم خوراک از عصاره گل میخک و 100 میلی گرم در کیلوگرم خوراک از تیمول) در خوراک استفاده کرد. به طورکلی می توان از افزودنی های خوراکی فایتوژنیک به عنوان جایگزین آنتی بیوتیکها، به دلیل نداشتن اثرات سوء، به جا نگذاشتن بقایای مضر، سالم بودن و سازگاری با محیط زیست، در جهت به حداکثر رساندن عملکرد طیور استفاده کرد.