اسرا سالاری

بیماری پیچیدگی برگ توته ای بامیه یک بیماری ویروسی مخرب در نواحی کاشت بامیه در دنیا می باشد. عامل بیماری ویروس پیچیدگی برگ توته ای بامیه (Okra enation leaf curl virus, OELCuV) از جنس Begomovirus و خانوادۀ Geminiviridae می باشد که توسط سفیدبالک منتقل می شود. در تابستان 1402 علائم توته ای و پیچیدگی شدید برگ های گیاه بامیه در مزارع شهرستان جیرفت مشاهده شد. استخراج دی اِن اِی کل از گیاهان آلوده انجام شد و با استفاده از آزمون واکنش زنجیره ای پلی مراز و آغازگرهای عمومی جنس بگوموویروس و سپس آغازگر اختصاصی OELCuV، آلودگی به این ویروس اثبات گردید. مولکول های دی ان اِ حلقوی موجود در یکی از نمونه های آلوده به OELCuV (Oka-4)، با استفاده از آنزیم فی 29 دی اِن اِ پلی مراز و کیت تجارتی به روش تکثیر دایرۀ غلتان (آر سی اِ)، غنی سازی شد. برش محصول آر سی اِ در نمونۀ مورد بررسی ، با آنزیم برشی HindIII انجام شد و ژنوم کامل ویروس در پلاسمید pGreen0029 همسانه سازی و تعیین ترادف گردید. با توجه به شدت علائم در گیاهان بامیه و به منظور اثبات همراهی مولکول های بتاستلایت با نمونۀ Oka-4، از آغازگرهای اختصاصی و همپوشان CLCuGBS-F/ CLCuGBS -R و آزمون واکنش زنجیره ای پلی مراز برای تکثیر ژنوم کامل بتاستلایت همراه استفاده شد و محصول واکنش زنجیره ای پلی مراز به طول تقریبی 4/1 کیلوباز در پلاسمید pTZ57R همسانه سازی و تعیین ترادف گردید. بررسی دو ترادف بدست آمده به طول های 2747 و 1355 جفت باز نشان داد که آن ها به ترتیب متعلق به ویروس پیچیدگی برگ توته ای بامیه و بتاستلایت عُمّانی پیچیدگی برگ بامیه (okra leaf curl Oman betasatellite, OLCuOMB) هستند. جدایۀ Oka-4، بیشترین شباهت نوکلئوتیدی را با جدایۀ ایرانی این ویروس از گیاه ریحان از شهرستان جیرفت و بتاستلایت همراه بیشترین شباهت نوکلئوتیدی را با جدایه ای از این بتاستلایت از عربستان سعودی موجود در بانک ژن نشان دادند. این اولین گزارش از همراهی OLCuOMB و OELCuV در آلودگی طبیعی گیاه بامیه در ایران می باشد. ساخت سازه عفونت زای ویروس و بتاستلایت همراه به منظور بررسی نقش بتاستلایت در بیماریزایی در حال انجام می باشد.