نصیر اسکندری

اطلاعات باستان شناسی از دوره پارینه سنگی در جنوب شرق ایران بسیار کم و عمدتا محدود به تعداد انگشت شمار محوطه های باز است که اطلاعات آنها مربوط به سه دهه تا نیم سده پیش است. کمبود مطالعات پارینه سنگی نقص عمده ای در باستان شناسی این منطقه به شمار می رود. بدین جهت کشف نویافته های دوره پارینه سنگی در نواحی کوهستانی شهرستان های جیرفت و قلعه گنج در حوزه هلیل رود بسیار مهم و شایان توجه است. مدارک یادشده شامل دست افزارهای سنگی می باشد که از کوه شیخ یعقوب و منطقه پاکوه در شمال غربی و غرب دشت جیرفت و همچنین از ارتفاعات مارز در جنوب دریاچه جازموریان در شهرستان قلعه گنج بدست آمده اند. استقرارهای دوره پارینه سنگی روی سازندهای زمین شناسی ای قرار دارند که از منابع سنگ خام آنها در صنعت ابزارسازی محوطه های نامبرده استفاده شده است. در این مقاله تلاش شده است به معرفی این استقرارهای پارینه سنگی پرداخته شود و دوره زمانی زمانی آنها با مقایسه گونه شناختی دست افزارهای سنگی مشخص شود. با وجود فناوری موسوم به لوالوا و همچنین تعدادی سنگ مادرهای ریزتیغه و تیغه های کنگره دار، وجود استقرارهای دوره پارینه سنگی میانی و جدید در حوزه هلیل رود محرز می شود. شایان ذکر است که برخی از تک یافته های بدست آمده از کوهپایه های غربی جیرفت، مانند ساطورها شباهت بسیار زیادی را با فناوری های منسوب به دوران پارینه سنگی قدیم نشان می دهند. اگرچه مدارک ارائه شده در تحقیق حاضر جهت تعیین یک توالی گاهنگاری دقیق از استقرارهای دوره پارینه سنگی در این منطقه کفایت نمی کند، اما بدون شک مبین پتانسیل های مناسب حوزه هلیل رود جهت انجام تحقیقات پارینه سنگی هستند.