زهره ابراهیمی خوسفی

گرد و غبار یکی از پدیده های جوی است که در بسیاری از عرصه های بیابانی و مناطق خشک و نیمه خشک دنیا رخ میدهد. هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و معرفی شاخصی است که بهتر بتواند بیانگر فعالیت رخدادهای گردوغبار در این مناطق باشد. بدین منظور تغییرات طولانی مدت و ماهانه چهار شاخص توفان گردوغبار (DSI)، آلودگی ناشی از توفان های گرد و غبار( PDSI)، غلظت گردوغبار (DC) و فراوانی رخدادهای گردوغبار(DEF) در ایستگاه های سینوپتیک ایران مرکزی در مقایسه با داده های عمق اپتیکی آئروسل ها(AOD) در بازه زمانی 2001 تا 2018 مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به عدم تبعیت داده ها از توزیع نرمال، از ضریب همبستگی اسپیرمن به منظور تحلیل روابط همبستگی بین شاخص های مذکور و AOD استفاده شد. با برقراری روابط همبستگی بین مقادیر متوسط طولانی مدت DC، DSI، PDSIوDEF با AOD در ایستگاه های سینوپتیک مورد مطالعه، مشخص شد که بیشترین ضریب همبستگی بین شاخص های مورد ارزیابی با AOD، متعلق به DEF (; p-value<0.0566/0=r) می باشد. همچنین نتایج تحلیل همبستگی اسپیرمن بین مقادیر ماهانه شاخص های معرف رخدادهای گردوغبار و AOD نشان داد که به ترتیب در 58 درصد، 25 درصد و 17 درصد از ایستگاه های سینوپتیک واقع در منطقه مطالعاتی، بیشترین همبستگی معنی دار بین شاخصهای DEF، DSI و PDSI با AOD وجود دارد. به طور کلی، این نتایج بیانگر عملکرد بالاتر DEF در مقایسه با سایر شاخص های معرف رخدادهای گردوغبار است و استفاده از آن برای ارزیابی مناطق تحت تاثیر فعالیت توفان های گردوغبار در مناطق خشک و نیمه خشک ایران مرکزی توصیه می شود.