زهره ابراهیمی خوسفی

فرسایش بادی و تحرک تپه های ماسه ای پیامدهای نامطلوب زیست محیطی به دنبال دارد. شناسایی عوامل موثر بر تحرک ماسه ها و پیش بینی وضعیت آنها در آینده، جهت کنترل فرایند فرسایش بادی ضروری است. لذا در پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل تحرک پذیری ماسه های روان در جنوب شرق استان قزوین پرداخته شده است. بدین منظور از داده های ساعتی مربوط به سرعت باد ، کد پدیده های گردوغبار ، بارندگی و دما ایستگاه بوئین زهرا برای دوره آماری 1385 تا 1395 استفاده شد. داده های بارندگی و دما برای محاسبه میزان تبخیر و تعرق به روش تورنت وایت به کار برده شدند. پس از محاسبه درصد فراوانی بادهای فرسایش زا و شاخص خشکی، با استفاده از شاخص لنکستر به بررسی و تحلیل وضعیت تحرک پذیری ماسه های روان در جنوب شرق استان قزوین پرداخته شد. به منظور پیش بینی اثر تغییر احتمالی عوامل اقلیمی بر تحرک پذیری ماسه های روان از آزمون تحلیل حساسیت استفاده شد. نتایج نشان داد که وضعیت تحرک ماسه ها در سال های گذشته، غیرفعال و در سال های اخیر فعال شده است. بررسی ارتباط بین تعداد روزهای غبارآلود و شاخص لنکستر با استفاده از رگرسیون خطی دو متغیره نشان داد که ارتباط قوی و معنی داری در دوره مطالعاتی بین این دو پارامتر وجود نداشته است. درحالیکه ارتباط معنی داری بین تغییرات شاخص لنکستر و شاخص خشکی مشاهده شد. این نتایج بیانگر آن است که 42% از تغییرات شاخص لنکستر به دلیل تغییرات شاخص خشکی بوده است. نتایج حاصل از آزمون حساسیت نیز نشان داد که چنانچه مقدار سرعت باد و تبخیر و تعرق بنا به عللی از جمله تغییرات کاربری و یا اقلیمی به میزان % 30 در آینده افزایش یابد، وضعیت تپه ها از حالت غیرفعال به فعال تغییر خواهد کرد و عبور از این آستانه می تواند آغاز فعالیت‎های فرسایش بادی مجدد در این منطقه باشد.