زهره ابراهیمی خوسفی

یکی از علل اصلی آلودگی هوا در مناطق خشک جهان و به ویژه در ایران، وقوع توفان های گرد و غبار حاوی غلظت بالای ذرات معلق با قطر آئرودینامیکی کمتر از 10 میکرومتر (PM10) است. هدف اصلی تحقیق حاضر، شناسایی مهم ترین عوامل اقلیمی مؤثر بر تغییر غلظت PM10 در نزدیکی دشت یزد- اردکان و ارتباط آن با رخداد فرسایش بادی در بازه ی زمانی 2012 تا 2017 می باشد. بدین منظور از متوسط ماهیانه داده های اقلیمی، غلظت روزانه ذرات کوچکتر از 10 میکرومتر و داده های ساعتی مربوط به پدیده های مختلف گرد و غبار ایستگاه سینوپتیک یزد استفاده شد. جهت شناسایی دقیق ترین رابطه ی بین پارامترهای هواشناسی و غلظت PM10، 10 تابع رگرسیون دومتغیره (لگاریتمی، معکوس، توانی، نمایی ، درجه دو، درجه ی سه، منحنی رشد، ترکیبی ، لجستیک و منحنی S) بر اساس چهار معیار ضریب همبستگی، آماره F ، میزان خطای نسبی و میانگین مربعات خطا با یکدیگر مقایسه گردید. در نهایت از طریق تحلیل ارتباط بین شاخص توفان گرد و غبار و PM10، نقش رخداد فرسایش بادی بر تغییرات آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در این بازه ی زمانی هیچ رابطه ی خطی معنی داری بین پارامترهای هواشناسی و غلظت ذرات معلق وجود نداشته است درحالیکه بین مقادیر متوسط درجه حرارت ماهیانه و درجه حرارت بیشینه با PM10رابطه ی غیر خطی معنی داری برقرار شده است. مقادیر مربوط به ضریب همبستگی، آماره ی F ، خطای نسبی و مجذور میانگین مربعات خطا بر اساس دقیق ترین تابع غیرخطی بین PM10 و متوسط درجه حرارت ماهیانه به ترتیب 67/0، 06/8، 1/0 ، 09/0 برآورد گردید. مقادیر مربوط به این پارامترها بر اساس درجه حرارت بیشینه به ترتیب 65/0، 3/7، 11/0 و 08/0 تخمین زده شد. همچنین نتایج نشان داد که 24% افزایش غلظت ذرات معلق در سالهای اخیر به دلیل وقوع رخداد فرسایش بادی بوده است.