بهاره پارسامطلق

این پژوهش به منظور ارزیابی خدمات اگرواکوسیستمی تناوب زراعی نخود و مدیریت مصرف کود نیتروژن در سه جنس ارزن مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ی پژوهشی دانشگاه جیرفت در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. عامل اصلی در دو سطح شامل تناوب زراعی نخود و عدم تناوب زراعی نخود، عامل فرعی شامل کود ازته در سه سطح از کود نیتروژن 200 ، 300 ، 400 کیلوگرم در هکتار از منبع کود اوه و عامل گیاه ارزن در سه سطح شامل جنس های ارزن مرواریدی (Pennisetum glaucum)، دم روباهی (Setaria italica) و معمولی (پرسو) (Panicum miliaceum) در نظر گرفته شد. صفات مورد ارزیابی شامل ارتفاع بوته، طول گل آذین، قطر ساقه، وزن تک بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد پنجه در بوته، وزن هزاردانه، وزن دانه در بوته، عملکرد زیست توده، عملکرد دانه، وزن کل بوته، شاخص برداشت، پروتئین دانه، عملکرد پروتئین و کارایی نیتروژن بودند. نتایج نشان داد که عامل تناوب زراعی، بر صفات مورد بررسی به استثنای تعداد پنجه در بوته، شاخص برداشت، پروتئین دانه، محتوی نیتروژن زیست توده، محتوی نیتروژن بوته، کارایی جذب، کارآیی مصرف نیتروژن، کارایی فیزیولوژیک اثر معنی دار داشت و عامل کود نیتروژن بر صفات ذکرشده به استثنای صفات درصد نیتروژن دانه، کارایی فیزیولوژیک و کارایی بهره وری نیتروژن تأثیر معنی داری داشت. همچنن جنس های مختلف گیاه ارزن نیز بر صفات ارزیابی شده به استثنای صفات درصد نیتروژن دانه، نیتروژن کل و شاخص برداشت نیتروژن تأثیر معنی داری داشت. مقایسه میانگین ترکیبات تیماری اثر متقابل تناوب زراعی×کود نیتروژن نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته (1/93 سانتی متر)، تعداد پنجه در بوته (7/6 عدد)، وزن هزاردانه (8 گرم)، عملکرد زیست توده (3/607 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (6/3603 کیلوگرم در هکتار)، محتوی نیتروژن دانه (575 گرم در مترمربع) و محتوی نیتروژن بوته (3/1823 گرم در مترمربع) مربوط به ترکیب تیماری تناوب زراعی نخود در سطح کودی 400 کیلوگرم در هکتار بود. همچنین مقایسه میانگین ترکیبات تیماری اثرات متقابل تناوب زراعی×ارزن نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته (5/97 سانتی متر)، وزن هزاردانه (7/7 گرم)، عملکرد دانه (6/3788 کیلوگرم در هکتار) مربوط به ترکیب تیماری تناوب زراعی در ارزن مرواریدی و تعداد پنجه در بوته (6/9 عدد) مربوط به تیمار تناوب زراعی در ارزن معمولی حاصل شد. همچنین مقایسه میانگین اثر متقابل کود نیتروژن×نوع ارزن نشان داد بیشترین ارتفاع بوته (1/98 سانتی متر)، وزن هزاردانه (8 گرم)، عملکرد دانه (3806 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد زیست توده (5/7400 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار کود 400 کیلوگرم در هکتار نیتروژن در ارزن مرواریدی و بیشترین تعداد پنجه در بوته (6/9 عدد) در تیمار کود 400 کیلوگرم در هکتار نیتروژن در ارزن معمولی مشاهده شد. در سه مرحله نمونه برداری علف های هرز غالب مزرعه، اویارسلام، چمن (پووا) و سوروف بودند. در هر سه مرحله نمونه برداری، علف های هرز اوریاسلام بیشترین و کاسنی کمترین فراوانی نسبی را داشتند. بیشترین تنوع گونه ای در مرحله اول نمونه برداری برای علف های هرز بر اساس شاخص غالبیت مربوط به علف های هرز پنجه مرغی و کاسنی به ترتیب 625/0 و 5/0 بود. بیشترین شاخص سیمپسون مربوط به علف هرز چمن (929/0) و بیشترین شاخص شانون-وینر در علف های هرز پووا و تاج خروس (738/2 و 598/2) به دست آمد. در تمامی سطوح کودی بیشترین تجمع وزن خشک، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی مربوط به ارز