بهاره پارسامطلق

گیاه کینوا از طرف سازمان خوارو بار جهانی (FAO) به عنوان یک گیاه راهبردی برای امنیت غذایی دنیا معرفی شده است. به منظور تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت و رقم کینوا، آزمایشی به صورت کرت های خردشده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت، در سال زراعی 1398 اجرا گردید. تاریخ کاشت در سه سطح 1 شهریور، 20 شهریور و 10 مهرماه به عنوان فاکتور اصلی و ارقام کینوا در 10 سطح (Red Carina، Titicaca، Giza1، Q12، Q18، Q21، Q22، Q26، Q29 و Q31) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. در این پژوهش صفات مورفولوژی (ارتفاع بوته، تعداد خوشه در بوته، تعداد خوشه در گل آذین، قطر ساقه و وزن بوته)، شاخص های رشد (تجمع ماده خشک، سرعت رشد گیاه و سرعت رشد نسبی)، شاخص درجه حرارت های تجمعی گیاه در هر مرحله نمو، عملکرد و اجزای عملکرد (عملکرد دانه، عملکرد زیست توده و شاخص برداشت) و صفات کیفی دانه (پروتئین دانه و عملکرد پروتئین دانه) ارقام کینوا، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت، بر تمامی صفات مورد مطالعه به استثنای صفت شاخص برداشت اثر معنی داری داشت. ارقام مورد بررسی نیز از نظر صفات ذکر شده با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند. اثر متقابل تاریخ کاشت×رقم در صفات مورد بررسی به استثنای قطر ساقه و پروتئین دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود، به نحوی که تمامی صفات مذکور در تمام ارقام مورد بررسی طی تاریخ کاشت سوم (10 مهر) نسبت به تاریخ کاشت اول، کاهش معنی داری داشت. مقایسه میانگین صفات مذکور نشان داد که بیشترین تعداد خوشه در بوته (18 عدد)، تعداد خوشه در گل آذین (1/12 عدد)، عملکرد زیست توده (9760 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد پروتئین (3/374کیلوگرم در هکتار) مربوط به رقم Q12 در تاریخ کاشت اول (1 شهریور) به دست آمد. بیشترین مقدار عملکرد دانه (3/3653 کیلوگرم در هکتار) مربوط به رقم Q12 در تاریخ کاشت اول بود که با رقم Q26 در تاریخ کاشت اول (651 کیلوگرم در هکتار) اختلاف معنی داری نداشت.. در هر سه تاریخ کاشت بیشترین درجه روز رشد مربوط به مرحله رشد رویشی بود. در تاریخ کاشت های مختلف بیشترین تجمع وزن خشک کل گیاه، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی به رقم Q12 تعلق داشت. به طور کلی با توجه به نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل تاریخ کاشت×رقم بر صفات مورد بررسی تاریخ کاشت 1 شهریورماه و رقم Q12 به ترتیب به عنوان بهترین تاریخ کاشت و رقم در منطقه جیرفت توصیه می شود.