سعید برخوری

با توجه به رشد روزافزون جمعیت، آب زیرزمینی یکی از منابع مهم تامین آب آشامیدنی در بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران به شمار می آید. این منابع در نقاط مختلف به صورت طبیعی یا از طریق فعالیت های انسانی دچار تغییر کیفیت شده و آلوده می شوند. به همین جهت مدیریت منابع آب دارای اهمیت زیادی شده است. هدف از این تحقیق، بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب زیرزمینی دشت جیرفت جهت مصارف شرب می باشد و همچنین به بررسی نقش کاربری اراضی و سازندهای زمین شناسی در کیفیت آن نیز پرداخته می شود. در این مطالعه از پارامترهای EC، Cl، Ca، mg، Naو So4 استفاده شد و پهنه بندی داده های کیفی با روش زمین آماری کریجینگ در نرم افزار ArcGIS9.3 انجام شد و سپس طبقه بندی اب نیز با استفاده از دیاگرام شولر صورت گرفت. نتایج نشان داد که در سال 1380 بخش های جنوبی منطقه مورد مطالعه از کیفیت پایین تری برخوردار است اما در سال 1393، آب زیرزمینی با کیفیت پایین تر به سمت شمال منطقه مورد مطالعه کشیده شده است. همچنین روند کاهش کیفیت آب زیرزمینی از سمت جنوب به مرکز و شمال منطقه گسترش پیدا کرده است. با تهیه نقشه کاربری اراضی مشخص گردید که در بخش هایی که اراضی کشاورزی وجود دارد آب زیرزمینی از کیفیت پایین تری برخوردار است. همچنین با تهیه نقشه زمین شناسی مشخص گردید که سازندهای با بافت ریزدانه تر که در بخش های جنوبی و مرکزی قرار دارند از کیفیت آب پایین تری برخوردارند. در حالت کلی چنین می توان نتیجه گرفت که کیفیت آب منطقه مورد مطالعه با گذشت زمان برای مصارف شرب کاهش یافته و تحت تاثیر کاربری اراضی و سازندهای زمین شناسی قرار گرفته است و برای بهبود کیفیت منابع آب زیرزمینی باید نقش عوامل انسانی (کاربری اراضی و فعالیت های کشاورزی) را به شدت مدنظر قرار داد.