جمیل بهرامپور

یکی از ویتامین های مهم در تغذیه انسان ویتامین B12 می باشد که جزو ویتامین های محلول در آب بوده و کمبود آن سبب بروز کم خونی در انسان و همچنین لاغری،کاهش رشد و اُفت عملکرد تولیدی دام می شود. این ویتامین در صورت وجود عنصر کبالت در شکمبه دام های نشخوارکننده ساخته می شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر افزودن کبالت به جیره بر غلطت ویتامین B12 خون و شیر بزهای شیری بود. بدین منظور تعداد 15 راس بز شیری نژاد مورسیا در ماه سوم شیردهی انتخاب شدند و در قالب یک طرح کاملا تصادفی به 3 تیمار شامل 1) جیره پایه بدون افزودن مکمل کبالت، 2) جیره پایه با افزودن 5/0 میلی گرم کبالت در کیلوگرم جیره و 3) جیره پایه با افزودن 1 میلی گرم کبالت بر کیلوگرم جیره، اختصاص داده شدند. دوره آزمایش 6 هفته شامل 2 هفته عادت پذیری و 4 هفته نمونه برداری بود. خونگیری در پایان آزمایش و از طریق سیاهرگ وداجی انجام شد و نمونه های خون سانتریفیوژ شدند و سرم خون جدا شد. نمونه گیری از شیر نیز در هفته پایانی به مدت یک هفته انجام شد. غلظت ویتامین B12 در نمونه های شیر و خون با استفاده از کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا اندازه گیری شد. آنالیز داده ها با رویه مدل های خطی عمومی (GLM) توسط نرم افزار SAS انجام شد. مقایسات میانگین ها با روش حداقل تفاوت معنی دار انجام شد. یافته های این پژوهش نشان داد که افزودن مکمل کبالت به میزان 1 میلی گرم در هر کیلوگرم خوراک غلطت B12 خون و شیر را در مقایسه با گروه شاهد افزایش داد (05/0>p)، در حالی که استفاده از 5/0 میلی گرم کبالت در کیلوگرم جیره تاثیری بر مقدار این ویتامین در خون وشیر نداشت. به نظر می رسد نیاز میکروارگانیسم های شکمبه به کبالت در پژوهش حاضر بالاتر بوده و این احتیاجات به شرایط مختلف به ویژه اسیدیته شکمبه، نوع خوراک، فلور میکروبی دستگاه گوارش و عوامل حیوانی و تغذیه ای دیگر بستگی دارد. به طور کلی می توان نتیجه گیری کرد که برای تولید شیر غنی شده با ویتامین B12، توصیه می شود از 1 میلی گرم کبالت آلی، یا حتی غلظت های بالاتر از آن، در هر کیلوگرم ماده خشک جیره بزهای شیری استفاده شود.