ذبیح الله اعظمی ساردوئی

بیمارگر S. citri یک مولیکوت مارپیچی، محدود به آوند آبکش و قابل کشت است که عامل بیماری بسیار مهم و اقتصادی استابورن در مرکبات و بیماری های مختلفی در بسیاری از گیاهان زراعی و علف های هرز می باشد. در ایران، زنجرکCirculifer haematoceps ناقل اصلی S. citri گزارش شده است. کنجد یکی از میزبان های مهم S. citri و زنجرک C. haematoceps می باشد. در پژوهش حاضر، ردیابی S. citri و انتقال طبیعی آن به گیاه پروانش توسط زنجرک C. haematoceps در مناطقی از استان فارس شامل آباده طشک، جهرم، جویم، قیروکارزین، فیروزآباد، زرقان و مرودشت انجام شد. در هر منطقه شش مزرعه ی کنجد انتخاب و جمع آوری زنجرک های ناقل با کمک تور حشره گیری صورت گرفت. زنجرک های جمع آوری شده از روی مزارع کنجد، در دسته های 40 تایی زیر سرپوش پلاستیکی روی دو بوته پروانش سالم برای سه هفته تغذیه قرار داده شدند. حدود چهار هفته بعد از حذف زنجرک ها، به تدریج علائم اختصاصی S. citri در گیاهان پروانش ظاهر شد. نوع علائم در تمام جدایه ها یکسان نبود. دوره کمون بیماری در نمونه ها از حدود یک ماه تا دو ماه متغیر بود. استخراج دی ان ای کل از بافت رگبرگ میانی پروانش های مایه زنی شده با زنجرک های C. haematoceps با روش ژانگ و همکاران (1991) با اندکی تغییرات انجام شد. برای ردیابی S. citri در نمونه های دی ان ای از آزمون پی سی آر با استفاده از جفت آغازگرهای اختصاصی P89-f/r و F1/R1 استفاده شد و در تمامی پروانش های مناطق مورد بازدید، قطعه های مورد انتظار به ترتیب 707 و 817 جفت باز تکثیر شد. جهت بررسی تنوع ژنتیکی جدایه های مختلف S. citri مورد مطالعه برش آنزیمی با آنزیم های DraI، RsaI و MboI انجام شد و بر اساس نقوش حاصل جدایه ها در سه گروه متفاوت قرار گرفتند. جدایه های قیروکارزین I، قیروکارزین II، فیروزآباد I، فیروزآباد II، زرقان I و جویم I یک گروه، جدایه آباده طشک I یک گروه و جدایه مرودشت I هم یک گروه جدا تشکیل دادند. آنالیز ترادف نوکلئوتیدی ژن اسپیرالین نشان داد که اکثر جدایه های مورد مطالعه متعلق به گروه یک S. citri از سایر نقاط دنیا است. جدایه های آباده I و مرودشت I دارای تشابه با جدایه های S. citri از گروه شش بودند و با این گروه در یک شاخه فیلوژنتیکی قرار گرفتند. آنالیز فیلوژنتیکی ترادف های ژن اسپیرالین این جدایه ها، نتایج ترادف نوکلئوتیدی و تا حدود