ذبیح الله اعظمی ساردوئی

نماتدهای ریشه گرهی (Meloidogyne spp.) ، گروهی از نماتدهای انگل گیاهی هستند که به لحاظ خسارتی که به محصولات کشاورزی وارد می کنند طی چند دهه اخیر، تحقیقات زیادی روی ترکیبات گیاهی به منظور دستیابی به جایگزین های بی خطر و موثرتر از حشره کش های شیمیایی برای کنترل نماتدها صورت پذیرفته است. در این تحقیق، قابلیت گیاه استبرق در کنترل نماتد ریشه گرهی (Meloidogyne javanica) مورد آزمایش قرار گرفت. از هر کمپوست، عصاره های الکلی و آبی سه غلظت در سه تکرار مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل در شرایط گلخانه نشان داد که کاربرد غلظت های بالاتر استبرق به روشنی باعث کنترل بهتر نماتد گردیدند. در این مطالعه رابطه ی مستقیمی بین نرخ بقایا و درصد کاهش نماتد مشاهده شد. به طوری که کاربرد 5/2 درصد حجمی بقایا در هر کیلوگرم خاک در کاهش شاخص های زادوولد نماتد موثرتر از 1 و 5/0درصد بقایا عمل کرد. همچنین تاثیر عصاره ی الکلی غلظت 200 پی پی ام و عصاره ی آبی استبرق با غلظت 800 پی پی ام باعث بیشترین کاهش معنی دار تعداد تخم نماتد، تولید مثل و تعداد نماتد ماده در کل سیستم ریشه گردید. به نحوی که با افزایش غلظت، کارایی کمپوست، عصاره های آبی و الکلی باعث افزایش شاخص های رشدی گیاه شد. براساس یافته های این پژوهش میزان اثر بازدارندگی از مرگ و میر لاروهای سن دوم، با غلظت مختلف عصاره های الکلی و آبی در شرایط آزمایشگاه رابطه مستقیم دارد. به طوری که بیشترین درصد مرگ و میر لارو در عصاره الکلی و آبی به ترتیب در غلظت 200 پی پی ام (9/60 درصد) و 800 پی پی ام (26 درصد) بعد از 72 ساعت در شرایط آزمایشگاه مشاهده شد. تاثیر این مواد گیاهی بر مرگ و میر این نماتد در مقایسه با شاهد بیمار، از نظر آماری و در سطح 1 درصد اختلاف معنی دار دارد. جنبه های مهم دفاعی گیاه میزبان در برابر عوامل بیماریزا، دفاع بیوشیمیایی از جمله مقدار فنل کل، میزان کلروفیل a و b، نسبت C/N و میزان pH و EC از طریق اسپکتروفوتومتری اندازه شد. در نتایج مطالعه انجام شده در این خصوص، افزایش این مقادیر در مقدارهای مزبور در خلال رشد نماتد مولد غده ریشه مشاهده شد. در این تحقیق برای اولین بار کاربرد بقایای استبرق همچنین کاربرد عصاره های الکلی و آبی آن بررسی و ارزیابی شده است. با توجه به نتایج پژوهش انجام شده با کاربرد کمپوست و عصاره های الکلی و آبی استبرق می توان مصرف