ذبیح الله اعظمی ساردوئی

چکیده مقاله: چکیده نماتدهای مولد گره ریشه (Meloidogyne javanica) ، از مهمترین نماتدهای انگل گیاهان در جهان، و وسیع ترین میزان پراکندگی را در مزارع گوجه فرنگی ایران دارد. در کنار خسارت مستقیم این پاتوژن، شدت بیماریزایی و خسارت به گیاهان در تعامل با دیگر عوامل بیماریزا در خاک افزایش می یابد. تاکنون تعامل بین قارچ عامل پژمردگی آوندی(Fusarium oxysporium f.sp. lycopersici) و نماتد های مولد گره ریشه بیشتر از سایر روابط متقابل بین ارگانیزم ها مورد توجه و مطالعه قرار گرفته اند. آلودگی قارچ فوزاریوم در حضور نماتد به مراتب بیشتر از آلودگی قارچ به تنهایی است و شدت بیماری بیشتر از میزان خسارت هر کدام به تنهایی است. بمنظور بررسی و ارزیابی تاثیر ورمی کمپوست و قارچ میکوریز(Glomus mosseae) بر میزان کنترل بیماری پژمردگی فوزاریومی آوندی و نماتد مولد گره ریشه در گوجه فرنگی به طور همزمان، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تیمار در چهار تکرار در شرایط گلخانه ای انجام شد. بذور گوجه فرنگی در بستر کشت های مختلفی شامل خاک استریل شده مخلوط با: گلوموس( 30گرم زادمایه به ازای هرکیلو گرم خاک)، ورمی کمپوست (25درصد حجمی)، گلوموس+ ورمی کمپوست و شاهد (خاک شنی و لومی) کشت شدند که تمامی تیمارها به قارچ فوزاریوم و نماتد آلوده گردیدند.گیاهان تا مرحله چهار برگ حقیقی در جعبه نشا پرورش و در موقع انتقال نشاء ریشه گیاهچه های گوجه فرنگی به مدت ده دقیقه در سوسپانسیون اسپور فوزاریوم با غلظت 105 در میلی لیتر غوطه ور شدند. سپس نشاء ها به گلدان یک کیلویی در بستر کاشت مذکور منتقل شدند و دو روز بعد تمامی تیمارها با1000عدد لارو سن دوم نماتد آلوده شدند. در مرحله بعد شاخص های رشدی و زردی گیاهان و همچنین جمعیت نهایی نماتد پس از 60 روز مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که تیمار گلوموس+ ورمی کمپوست در کنترل جمعیت این نماتد موثرتر از بقیه تیمارها عمل کرد. به طوری که در تیمار مذکور، جمعیت نهایی نماتد( 835عدد لارو) به طور معنی داری در سطح 5 درصد نسبت به بقیه تیمارها کاهش یافت. هرچند که کاربرد قارچ گلوموس(3100) و ورمی کمپوست (3224) به تنهایی نسبت به شاهد(5867 عدد لارو) کاهش معنی داری نشان داد ولی ترکیب این دو با هم موثر تر واقع شد. در بررسی شاخص زردی گیاه، کاربرد ترکیبی گلوموس+ ورمی ک