یوسف اصغری بایقوت

نماد و نوستالوژی با اینکه دو مقولۀ متفاوت از یکدیگر هستند، اما در مواردی با هم ارتباط پیدا می-کنند و به نوعی با یکدیگر به اتحاد و انسجام می رسند؛ تفاوت آشکار آنها نخست در این است که نماد به صورت و ساختار متنِ ادبی، و نوستالوژی به معنا و مفاهیم و محتوای متن تعلق دارد. نماد قلمرو معنایی گسترده ای دارد و نوستالوژی می تواند از جملۀ قلمرو معنایی نماد باشد. در این پژوهش با توجه به ساختار و کارکرد نماد و نوستالوژی، با تکیه اصلی بر منظومۀ «حیدربابایه سلام» استاد شهریار، تبیین می شود که وقتی قلمرو معناییِ نماد، نوستالوژی است، این دو عنصر طوری با یکدیگر عجین می شوند که نه تنها قابل تفکیک و تمایز از یکدیگر نیستند، بلکه حذف هر کدام از آنها به حذف آن دیگری منجر می شود. البته هر نمادی لزوماً جنبۀ نوستالوژی ندارد، اما هر متن و شعر نوستالوژیکی خود بیان نمادینی بیش نیست، به جهت اینکه ایدۀ ذهنی شاعر که به صورت نوستالوژی عرضه می شود، از این منظر که قابل تأویل است و معنای روشنی ندارد، خود نوعی نماد به شمار می آید.