امیررضا امیرمیجانی

در سال های اخیر بحث کنترل بیولوژیکی بیماری های خاکزاد به طور جدی مورد توجه محققین قرار گرفته است. سودوموناس-های فلورسنت از مهم ترین عوامل کنترل بیولوژیک بیماری های گیاهی هستند که به صورت مستقیم، با تولید و ترشح متابولیت-های بازدارنده و سیدروفورها، سبب محدود کردن یا توقف رشد بیمارگرهای گیاهی به ویژه قارچ ها می شوند و در برخی موارد نیز با تولید هورمون های مختلف سبب افزایش رشد گیاه می شوند. با توجه به اهمیت اقتصادی محصول خیار در جیرفت و خسارت قابل توجه بیماری های ناشی از بیمارگر های خاکزاد Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum، Pythium aphanidermatum و Sclerotinia sclerotiorum در این منطقه، این پژوهش به منظور بررسی امکان کنترل بیولوژیکی این بیمارگرها با استفاده از باکتری های جنس سودوموناس جدا شده از خاک های منطقه جیرفت انجام شد. در این پژوهش 81 جدایه سودوموناس از فرا ریشه خیار با استفاده از محیط کشت انتخابی S1 جداسازی، خالص سازی و بر مبنای خصوصیات مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی شناسایی شد. ارزیابی اثر آنتاگونیستی جدایه ها به روش کشت متقابل و تولید ترکیبات فرار بازدارنده از رشد بیمارگرها انجام گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده، جدایه های 19C، 21B، 24A، 33B، 33C، 38A، 42D و 43C بیشترین اثر بازدارندگی و ترکیبات فرار را علیه این بیمارگرها داشتند. همچنین تولید سورفکتین، آنزیم پروتئاز و سیانید هیدروژن به عنوان سازوکارهای موثر در بازدارندگی مورد بررسی قرار گرفت. اگرچه جدایه ی 19C تنها جدایه قادر به تولید سورفکتین بود، اما همه جدایه ها به جز جدایه 21B قادر به تولید پروتئاز بودند. جدایه های 33B، 33C، 38A، 42D و 43C از توانایی تولید سیانید هیدروژن نیز برخوردار بودند. به منظور شناسایی مولکولی جدایه های برتر، استخراج DNA از باکتری به روش جوشاندن صورت گرفت و با استفاده از آغازگرهای عمومی fD1 و rD1 قطعه ای از ژن 16S rRNA، طی واکنش زنجیره ای پلی مراز تکثیر شد. تعیین توالی قطعات تکثیر شده و مقایسه آنها با توالی های موجود در پایگاه داده ای NCBI، نشان داد که جدایه های 21B، 24A، 33C، 38A، 42D و 43C به جنس Pseudomonas، جدایه 19C به جنس Stenotrophomonas و جدایه 33B به جنس Flavobacterium بیشترین مشابهت را دارند. در آزمون گلخانه ای، جدایه های 19C، 21B، 24A، 33B، 33C، 38A، 42D و 43C شا