امیررضا امیرمیجانی

استان سیستان و بلوچستان و کرمان از مهمترین استان های تولید کننده میوه های گرمسیری می باشند. در سال های اخیر، بیماری خشکیدگی سرشاخه روی این درختان باعث خسارت بالایی به کشاورزان شده است. با توجه به گسترش بیماری سرشاخه درختان میوه گرمسیری (کنار، چیکو و گواوا) طی سال های اخیر در این دو استان، نیاز است تا عوامل قارچی و باکتریایی دخیل در ایجاد بیماری مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش نمونه برداری های متعددی طی سال های 1401 و 1402 از باغات میوه گرمسیری (کنار، چیکو و گواوا) در استان های سیستان و بلوچستان و کرمان صورت گرفت. نمونه ها پس از شستشو با آب لوله کشی و ضدعفونی سطحی با محلول هیپوکلریت رقیق شده 2 درصد، روی محیط غذایی آب - آگار 2% (WA) کشت شدند. تهیه کشت خالص قارچ ها به روش تک اسپور و نوک ریسه کردن در محیط غذایی سیب زمینی-دکستروز-آگار (PDA) صورت پذیرفت. در مجموع 213 جدایه (183 جدایه متعلق به شش جنس قارچی و 30 جدایه دارای رشد میسلیومی) و 13 جدایه باکتری از سرشاخه درختان دارای نشانه های خشکیدگی سرشاخه جداسازی و به روش ریخت شناختی مورد شناسایی قرارگرفتند. در نهایت 15 جدایه قارچی از جدایه های دارای ویژگی های ریخت شناختی متفاوت و 8 جدایه باکتریایی دارای ویژگیهای بیوشیمیایی متفاوت به منظور انجام استخراج دی ان ای و تعیین ترادف نوکلئوتیدی انتخاب شدند. برای تایید شناسایی ریخت شناختی از توالی یابی نواحی ژنومی ITS1-5.8S-ITS2، ß-Tubulin و Elongation factor -1α استفاده گردید. تجزیه و تحلیل های فیلوژنتیکی برای جدایه های دو جنس Didymella با استفاد از ناحیه ژنی ITS-Rdna و Elongation factor -1α، برای جدایه های جنس Lasiodiplodia با استفاده از ناحیه ژنی ITS و ß-Tubulin، برای جدایه های Neocosmospora از نواحی ژنی ITS-Rdna، ß-Tubulin و Elongation factor -1α و برای جدایه های Neocosmospora از ناحیه ژنی Elongation factor -1α به روش Maximum Parsimonay صورت گرفت. علاوه براین، برای تایید بیوشیمیایی و شناسایی جدایه های باکتری، از ناحیه ژنی 16srRNA استفاده گردید. گونه های شناسایی شده در اغلب مکان های مورد بررسی شامل گونه های Didymella porsopidis، Didymella chlamydospora، Didymella longicola، Neocosmospora solani، Lasiodiplodia theobromae و Neopestalotiopsis sp. می باشند. جنس های باکتری شناسایی شده نیز شامل جنس Bacillus sp.، Chrysobacterium و Enterobacter می باشد. آزمون بیماریزایی برای برخی از جدایه های منتخب برای برخی از گونه های قارچی و جنس های باکتری انجام پذیرفت و نتایج نشان داد جدایه های بدست آمده از درختان گواو توانایی بیماریزایی روی نهال گواوا را در شرایط گلخانه دارد اما جدایه های بدست آمده از کنار تنها در محل تلقیح باعث ایجاد علائم نکروزه و زردی در برخی از برگهای نهال کنار می شوند. جدایه های قارچی بدست آمده از درختان چیکو توانایی ایجاد بیماری در شرایط گلخانه را نداشتند. آزمون بیماریزایی جدایه های باکتری نیز انجام پذیرفت که نشان داد تنها سه جدایه ZPL1، GNC3 و GN4 علائم محدودی را روی میزبان جدا شده ایجاد کردند.