امیررضا امیرمیجانی

سیستان و بلوچستان و کرمان از مهم ترین استان های تولید کننده میوه های گرمسیری در کشور می باشند. در سال های اخیر، وقوع بیماری خشکیدگی سرشاخه درختان میوه گرمسیری شامل کنار، چیکو و گواوا باعث وارد شدن زیان اقتصادی قابل توجهی به کشاورزان این منطقه شده است. این تحقیق با هدف جداسازی و شناسایی قارچ ها و بررسی نقش آنها در ایجاد خشکیدگی سرشاخه در استان های سیستان و بلوچستان و کرمان انجام شد. در این پژوهش، طی سال های 1401 و 1402 نمونه برداری های متعددی از سرشاخه های دارای علائم خشکیدگی درختان کنار، چیکو و گواوا در استان های سیستان و بلوچستان و کرمان صورت گرفت. جداسازی قارچ ها روی محیط کشت های PDA انجام شد. در مجموع، 213 جدایه قارچی (183 جدایه متعلق به شش جنس قارچی و 30 جدایه دارای رشد میسلیومی) از سرشاخه درختان دارای نشانه های خشکیدگی سرشاخه جداسازی و به روش ریخت شناختی مورد شناسایی قرار گرفتند. در نهایت 15 جدایه قارچی از جدایه های دارای ویژگی های ریخت شناختی متفاوت به منظور انجام استخراج دی ان ای و تعیین ترادف نوکلئوتیدی انتخاب شدند. برای تایید شناسایی ریخت شناختی از تعیین ترادف ناحیه ریبوزومی فاصله انداز رونویسی شونده داخلی (ITS-rDNA) و بخشی از ژن های بتاتوبولین (tub) و فاکتور طویل سازی ترجمه 1-آلفا (tef-1α) استفاده شد. واکاوی های فیلوژنتیکی برای جدایه های جنس Didymella از ناحیه ژنی ITS-rDNA و tef -1α، برای جدایه های جنس Lasiodiplodia از ناحیه ژنی ITS-rDNA و tub، برای جدایه های Neopestalotiopsis از نواحی ژنی ITS-rDNA، tub و tef -1αو برای جدایه های Neocosmospora از ناحیه ژنی tef -1α به روش Maximum Parsimony صورت گرفت. ترادف نوکلئوتیدی ناحیه ژنی ITS-rDNA در بانک ژن ثبت و شماره دسترسی اخذ شد. گونه های شناسایی شده در اغلب مکان های مورد بررسی شامل Didymella porsopidis (accession number: PQ179755)، D. chlamydospora (accession number: PQ179754)، (accession number: PQ179756) D. longicola، Neocosmospora solani، Lasiodiplodia theobromae (accession number: PQ179757) و Neopestalotiopsis sp. (accession number: PQ179758 ) بود. آزمون بیماریزایی برای برخی از جدایه های منتخب انجام پذیرفت. نتایج نشان داد جدایه های قارچی به دست آمده از درختان گواوا باعث بیماریزایی روی نهال های 3 تا 6 ماهه گواوا را در شرایط گلخانه دارند. همچنین جدایه های قارچی به دست آمده از درختان کنار تنها در محل تلقیح باعث ایجاد علائم بافت مردگی و زردی برگ در برخی از نهال های یکساله کنار شدند و جدایه های قارچی به دست آمده از درختان چیکو توانایی ایجاد بیماری روی نهال های 6 ماهه چیکو را نداشتند.