ملیحه امینی

منگنز فلزی با رنگ خاکستری، سفید و دمای ذوب بالاست. پنجمین عنصر از نظر فراوانی در پوسته کره زمین می باشد و در طبیعت به صورت یک فلز آزاد وجود ندارد. یکی از عناصر ضروری و کم مصرف در تغذیه گیاهان محسوب می شود. وسایل نقلیه موتوری، فرسایش، کشاورزی، بهره برداری از معادن، ذوب فلزات، صنایع متالوژی، کارخانه های فولاد، ریخته گری و باطری سازی، هرزآب معادن زغال سنگ، احتراق سوخت های فسیلی و زباله های جامد شهری از منابع انتشار این فلز در طبیعت هستند. فلز منگنز به میزان بسیار کمی مورد نیاز گیاه است و در صورت زیاد شدن مقدار آن در خاک اثر مسموم کننده بر روی گیاهان خواهد داشت. وجود منگنز برای بسیاری از فرآیندهای گیاهی مانند فتوسنتز، تنفس و تولید کلروفیل ضروری است. نشانه های کمبود آن در گیاهان شامل سوختگی کنار برگ ها یا لکه سوختگی در میانه برگ ها، کاهش رشد گیاه و کم شدن میزان گلدهی می باشد. از طرف دیگر بالا بودن میزان منگنز بیش از حد نیاز در گیاه موجب بروز علائم سمیت می گردد. ظهور لکه های قهوه ای در اثر مجاورت با اکسید منگنز در رگبرگ، دمبرگ و ساقه نشانگر سمیت این فلز در مقادیر بالا برای گیاه می باشد. ذرات منگنز موجود در هوا با ورود به دستگاه تنفسی موجب سوزش و التهاب ریه می گردند. جذب منگنز از طریق سیستم گوارشی نیز در بروز علائم سمیت دارای تاثیر بالایی می باشد. قرار گرفتن در معرض غلظت های بالای منگنز در طولانی مدت، تاثیرات نامطلوبی بر روی سیستم اعصاب مرکزی دارد. همچنین موجب ایجاد ضعف در بدن، احساس سنگینی در حرکات دست و پا، بی اشتهایی، درد ماهیچه ای، حالت عصبی، افسردگی و سردرد می گردد.