ملیحه امینی

آلودگی یک محیط آبی باعث تغییرات فیزیکی (کدورت، رنگ، دما، گرانروی و کشش سطحی)، شیمیایی (میزان اکسیژن موجود در آب، pH، اسیدیته، قلیائیت، COD ، مواد غذایی و میزان سمیت) و بیولوژیکی می شود که کیفیت آب را برای مصرف انسان نامناسب می سازد. از بین آلاینده های مختلف، فلزات سنگین به علت سمیت بالایشان برای موجودات زنده حتی در غلظت های کم (میلی یا میکروگرم در لیتر) موجب آلودگی می گردند. به علت توسعه فعالیت های صنعتی، افزایش مقدار فلزات سنگین در جریان های رودخانه ای به وجود آمده و باعث تولید مقادیر بالایی فلزات سنگین شده است که بر سمیت آب اثر زیادی دارند و تهدیدی جدی برای حیوانات و انسان محسوب می شوند. این فلزات در پسماند کارخانه هایی مانند خمیر کاغذ، پتروشیمی، پالایشگاه و کودسازی وجود دارند و باعث اثرات سمی قابل-ملاحظه بر محیط دریافت کننده می شوند. فلزات سنگین یا سمی حداقل پنج برابر سنگین تر از آب می-باشند. عناصری با پایداری بالا (غیرقابل تجزیه در بدن) و دارای توانایی تجمع زیستی در زنجیره غذایی بوده و قابلیت انتقال به انسان را دارند. خطرناک ترین آن ها شامل جیوه (Hg)، نیکل (Ni)، سرب (Pb)، آرسنیک (As) و کادمیم (Cd) می باشند. این فلزات وظیفه ای در بدن ندارند و بنابراین ایجاد سمیت می نمایند. آلودگی زیستی و تماس با فلزات سنگین مشکلی جدی در سرتاسر جهان می باشد و توسعه روش های اقتصادی و تکنولوژیکی خالص سازی پسماند کارخانه ها، یکی از مسایل خیلی مهم در قرن حاضر است. روش های متعارف در حذف فلزات سنگین از جریان فاضلاب ها استفاده از مواد شیمیایی است که غیر اقتصادی، همراه با صرف هزینه بالا و موجب تولید حجم زیادی پسماند و لجن سمی نیز می گردد بنابراین باتوجه به واردکردن صدمات مضاعف لجن سمی بر محیط زیست؛ خیلی مورد توجه نیستند. بهترین راه حل جلوگیری از ورود فلزات سنگین به اکوسیستم های طبیعی، استفاده از تکنیک های زیستی هستند. مواد گیاهی ارزان قیمت مانند شلتوک برنج، خاک اره، پوست و برگ گیاهان و همچنین بیوماس میکروارگانیسم ها به طور وسیعی به عنوان جاذب فلزات سنگین استفاده شده اند. در فرآیند جذب سطحی از مواد دارای توانایی بیولوژیکی برای حذف و جدانمودن فلزات سنگین از محلول های آبی استفاده می-شود. میکروارگانیسم هایی مانند جلبک، مخمر، قارچ و باکتری برای جذب موثر فلزات سنگین قابل استفاده هستند. جذب فلزا