ملیحه امینی

انفجارجمعیتی در اغلب نقاط جهان و به خصوص درقاره آسیا نگرانی هایی را در باب استفاده پایدار از منابع آب شیرین پدید آورده است. ایران که جزو کشورهای در حال توسعه در خاور میانه می باشد در بخش کشاورزی بالاترین درصد مصرف آب را با حدود80% در بین کلیه مصارف آب شیرین به خود اختصاص داده است. از این رو محدودیت منابع آب، توزیع نامتوازن آب در سطح کشور، آلودگی آب های سطحی و زیرسطحی، افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی و رسیدن کشور به مرحله تنش آبی سبب گردیده که سیاستگذاران و مدیران بخش آب به دنبال استفاده از کلیه منابع متعارف و نامتعارف (منابع آب با کیفیت پایین) برای دستیابی به توسعه پایدار باشند. یکی از منابع آبی با کیفیت پایین فاضلاب های شهری و صنعتی هستند که استفاده مجدد از آن ها در بخش کشاورزی نیاز به مدیریت های خاص در بعد زمان و مکان دارد. استفاده از فاضلاب برای آبیاری موجب تبدیل فاضلاب به منبعی می گردد که هم نیاز مصرف کننده را تامین می کند و هم برای محیط زیست مناسب خواهد بود. استفاده مجدد از پساب در کشاورزی به چند دلیل صورت می گیرد: کمبود منابع آب برای کشاورز و تشدید آن در اثر رشد جمعیت که به افزایش نیاز های آب شیرین منجر شده است. بالا بودن هزینه مصرف کود های شیمیایی، شناسایی ارزش مواد مغذی موجود در فاضلاب و تاثیر آن در افزایش میزان تولید محصولات. بالا بودن هزینه های تصفیه پیشرفته فاضلاب ها برای رسانیدن آب ها به حد استاندارد برای تخلیه به آب های پذیرنده. جلوگیری از آلودگی آب های سطحی رودخانه ها و خاک در اثر تخلیه مستقیم فاضلاب تصفیه نشده. کنترل بیابان زایی، حفاظت از خاک و بهبود کیفیت آن از طریق رشد گیاهان و جلوگیری از فرسایش خاک. بهبود وضیعت شهرها، گسترش فضای سبز و مناظر زیبا همچنین گیاهان زراعی هنگامی که با فاضلاب آبیاری می شوند عملکرد بیشتری حاصل کرده و نیاز کمتری به کود های شیمیایی دارند که در نتیجه آن مقداری از هزینه های تولید کاسته می شود. البته این واقعیت را نیز نباید از نظر دور داشت که استفاده از پساب جهت آبیاری میتواند به عنوان بر هم زننده تعادل اکوسیستم نیز عمل کند. مصرف پساب های صنعتی بدلیل وجود عناصر سمی در غلظت زیاد بر جمعیت و فعالیت میکروب های خاک اثر منفی دارد که متعادل سازی بسیاری از آن ها حداقل در کوتاه مدت امکان پذیر نخواهد بود. شور شدن خاک ها، تخریب ساختمان خاک، م