ملیحه امینی

ریزگردها ذرات بسیار کوچک و سبک با قطر کمتر از 5 میکرون هستند و در اثر فرسایش توسط باد تا مسافت بسیار طولانی جابجا میشوند. از 4 دهه پیش تاکنون، پدیده گرد و خاک در مناطق وسیعی از جهان از جمله جنوب غرب آسیا، آسیای مرکزی، جنوب غرب آمریکای شمالی، شمال آفریقا و … که کمربند گرد و غبار جهانی گفته میشود، به فراوانی دیده شده اند. آلودگی هوا را باید از منبع کنترل و با آن مقابله نمود و این اصل در مورد ریزگردها و ذرات گرد و غبار نیز صادق است زیرا هنگامی که این ریزگردها وارد هوا شد دیگر نمی توان با آن مقابله کرد، عوامل موثر بر ایجاد پدیده گرد و غبار شامل شرایط عمومی جو و تغییرات اقلیمی، کم بارشی و خشکسالی، مهار آبهای سطحی، انحراف مسیر رودخانه ها و برداشت بی- رویه از منابع آب، وضعیت زمین و تغییر کاربری اراضی، دانه بندی و نوع خاک، فقدان پوشش گیاهی منطقه، میزان رطوبت خاک، وزش بادهای شدید در بیابانهایی با خاک نرم و خشک، حرکت صعودی هوا و انتقال قائم ذرات گرد و خاک معلق و همچنین انتقال ذرات معلق توسط جریانات سطوح فوقانی جو به نقاط دورتر هستند. راهکارهای مقابله با گرد و غبار نیز شامل ایجاد کمربند فضای سبز اطراف شهرها، حفظ و گسترش فضای سبز درون شهری، توسعه و تجهیز مراکز درمانی و پزشکی، کنترل فعالیت های عمرانی و منابع ساکن تولید گرد و غبار، استفاده ازفناوری های نو در مهار گرد و غبار، افزایش آگاهیهای عمومی، مدیریت صحیح منابع آب و خاک و همچنین مقابله با بیابانزایی هستند. روشهای زیادی برای جلوگیری از ورود ذرات گرد و غبار در دنیا متداول است که همه آنها برای تثبیت خاک انجام می شوند. مالچ پاشی و کاشت گیاه روش- های مناسبی برای جلوگیری از انتشار ذرات گرد و غبار به هوا هستند. علاوه بر این با استفاده از مواد نفتی و پلیمری هم میتوان خاک را تثبیت و از پخش آن به هوا جلوگیری کرد .در این مطلب بیشتر بر مدیریت مطلوب خاک و استفاده درست از آن پرداخته میشود. تکنیک مدیریت خاک بر روشهای آمادهسازی خاک برای افزایش رشد پوشش گیاهی و بهبود ساختمان خاک به منظور افزایش مقاومت آن در برابر فرسایش، متمرکز است. استفاده از مواد آلی نیز شکلی از مدیریت خاک است که فرسایش پذیری آن را کاهش و حاصلخیزی را افزایش می دهد؛ اما بیشتر روش های مدیریتی خاک که به کنترل فرسایش مربوط می شوند، به روش های مختلف کشت و زرع وابسته هستند. شخم ب