ملیحه امینی

پدیده طوفان های گرد و غبار در مناطق مجاور بیابان ها و در فصول گرم، به عنوان یک فرایند طبیعی جغرافیایی شناخته شده است و می تواند اثرات زیادی را بر روی محیط زیست و زندگی انسان ها ایجاد نمایند. در ایجاد گرد و غبارهای غربی ایران، کشورهای عراق و سوریه به ترتیب بیشترین سهم را داشته و کشور های دیگری مانند عربستان، اردن و حتی کشور های واقع در شمال آفریقا نیز در بروز این پدیده تأثیر دارند. منشأ طوفان های گرد و غباری شرق ایران در منطقه سیستان به علت وجود دریاچه بزرگ خشک شده هامون و دلتای رودخانه هیرمند، عمدتاً محلی است. وقوع خشکسالی های اخیر، تغییرات اقلیمی و پدیده گرمایش جهانی به عنوان مهم ترین عامل طبیعی در بروز پدیده گرد و غبار بوده و برخی عوامل و دخالت های غیر اصولی انسانی از قبیل نقش مدیریت نابخردانه در خشکاندن تالاب های مهم منطقه و نابودی آنها، درصد پایین پوشش گیاهی در برخی مناطق مستعد گرد و غبار، احداث سد توسط کشور های همسایه که مانع از سرازیر شدن آب به پایین دست و کاهش رطوبت میشود از دیگر دلایل بروز این پدیده هستند. اصلاح شیوه های مدیریت زمین، عملیات تثبیت خاک به روش های مختلف و متناسب با هر منطقه در کنترل گرد و غبار مؤثر هستند. کنترل این پدیده بدون شک به تلاش بیشتر دستگاه های اجرایی و همکاری بین منطقه ای با کشورهای همسایه نیاز دارد.