ملیحه امینی

ایران در موقعیتی حساس میان دو دریای بسیار مهم و سرشار از ذخایر ارزشمند آبزیان واقع شده است. وجود بیش از 3000 کیلومتر مرز آبی در مناطق ساحلی شمال و جنوب کشور و بیش از 650 کیلومتر مرز آبی جزایر، وظیفه ای خطیر را در حفظ بنیادها و ارزش های محیط زیستی بر دوش همگان به خصوص سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی صیانت از زیستگاه های دریایی کشور نهاده است. در خلیج فارس با طول حدود 1700 کیلومتر و جزایر متعدد با بیشترین مرز آبی و نیز در دریای عمان با حدود 700 کیلومتر خط ساحلی، دو برنامه تخصصی و با اهمیت به اجرا در آمده است. این دو عبارتند از: طرح شناسایی مناطق حساس دریایی که یکی از برنامه های مهم سازمان های بین المللی از جمله سازمان دریانوردی (IMO) بوده و با هدف شناسایی مناطق اکولوژیک حساس در برابر فعالیت های انسانی در سواحل و دریاها به اجرا درآمده و دیگری طرح پایش آلودگی هایی با منشا خشکی و دریا با پروژه های متعدد. ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻛﺎﻫﺶ ﻭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎﺣﻠﻲ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻳﻲ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﻉ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺎﺭ ﺁﻻﻳﻨﺪﻩ ﻫـﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ، ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ، ﺣﺠﻢ ﻭ ﻏﻠﻈﺖ ﺁﻻﻳﻨﺪﻩ ﻫﺎ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ. ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻳﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﺩﺭﻳﺎﻳﻲ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺯ ﺧﺸﻜﻲ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑﻨـﺪ. ﺁﻻﻳﻨـﺪﻩ ﻫـﺎﻱ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻓﻌﺎلیت های ﺧﺸﻜﻲ ﺳﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺩﺭﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻣﺤـیط ﺯﻳـست ﺩﺭﻳـﺎﻳﻲ ﻭ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺳـﺎﺣﻠﻲ دارند. ﭘﺲ ﺍﺯﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺁﻻﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺍﺛﺮ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺤﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ، ﺍﻗـﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﺻﻼﺣﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﺬﻑ ﻭ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺁﻻﻳﻨﺪﻩ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ و ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻱ نیز ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺼﻮﻝ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﺪﻩ، خواهد بود.