حمیدرضا علیزاده

پوسیدگی های پس از برداشت توت فرنگی خسارت عمده ای به این محصول در شرایط زراعی ایجاد می کنند. پوسیدگی خاکستری ناشی از Botritys cinerea یکی از مهم ترین بیماری های توت فرنگی در گلخانه، مزرعه و در دوره ی پس از برداشت می باشد. برای کنترل این بیماری مقدار زیادی از قارچ کش های مختلف مصرف می شود. یکی از راهکارهای جایگزین برای قارچ کش های شیمیایی، استفاده از عوامل میکروبی مفید و عصاره های گیاهی می باشد. جدایه های قارچی جنس spp Trichoderma از میکروارگانیسم های غالب میکروفلور خاک بوده و با مکانیسم های متنوع، بیمارگرهای گیاهی مختلف را کنترل می کنند. اسانس ها و عصاره های گیاهی دارای ترکیباتی با فعالیت های زیستی متفاوت از جمله خواص ضد میکروبی می باشند. در این راستا پژوهشگران زیادی به مطالعه اثر ضد باکتریایی، ضد قارچی، و حشره کشی آنها پرداخته اند. به منظور ارزیابی امکان کنترل زیستی (بیولوژیک) کپک خاکستری، تأثیر جدایه های تریکودرما و چهار عصاره گیاهی آویشن، میخک، ریحان و مرزه در شرایط آزمایشگاهی ارزیابی شد. عصاره های اتانولی میخک با غلظت 200 میلی گرم بر میلی لیتر و اتانولی آویشن با غلطت 100 میلی گرم بر میلی لیتر، هر دو با 74 درصد بازدارندگی به عنوان موثرترین عصاره علیه B. cinerea شناخته شدند. بررسی اثر جدایه های تریکودرما علیه B. cinerea در آزمایشگاه به روش آزمون کشت متقابل، تولید ترکیبات غیر فرار و متابولیت های مایع خارج سلولی انجام شد. در آزمون کشت متقابل جدایه های T20، T18 و T16 به طور کامل روی کلنی بیمارگر رشد کردند و تمام سطح محیط پتری را اشغال کردند. ترکیبات فرّار جدایه T18 با 27/38 درصد بیشترین تأثیر بازدارندگی را در تعامل با B. cinerea نشان داد. متابولیت های مایع خارج سلولی جدایة T20 بیشترین تاثیر بازدارندگی با 16/41 درصد علیه قارچ بیمارگر نشان دادند. عصاره اتانولی میخک با غلظت 200 میلی گرم بر میلی لیتر با ایجاد هاله به قطر 53/0میلی متر بیشترین تاثیر منفی را بر رشد جدایه T18 داشته است سایر عصاره های آبی و اتانولی با شاهد در سطح پنج درصد اختلاف معنی داری نداشتند و هیچ تاثیر منفی روی رشد کلنی جدایه های تریکودرما ایجاد نکردند. در شرایط آزمایشگاه، عصاره اتانولی میخک با غلظت 200 میلی گرم بر میلی لیتر ، با شاخص بیماری 8 درصد، موثرترین عصاره در بازدارندگی B. cinerea روی میوه توت فر