حمیدرضا علیزاده

نماتدهای مولد گره ریشه (Meloidogyne spp. ) یکی از مهمترین نماتدهای انگل گوجه فرنگی در جهان می-باشند و گونه M. javanica وسیع ترین پراکندگی را در مزارع گوجه فرنگی استان های اصفهان، فارس،تهران، هرمزگان وکرمان دارد. با توجه به شدت خسارت و دامنة میزبانی گستردة این نماتد، روش های مختلف مدیریتی جهت کاهش خسارت این نماتد به کار گرفته می شود. از سوی دیگر محققان به دنبال راه کارهای مناسب مدیریتی هستند که آلودگی زیست محیطی نیز نداشته باشند. در این راستا، مبارزةبیولوژیک با کاربرد قارچ های آنتاگونیست و همچنین استفاده از ترکیبات گیاهی بیش از پیش توسعه یافته است. تحقیقات نشان داده است که قارچ های آربسکولار میکوریزا به عنوان قارچ همزیست و گیاهان جنسBrassica توانایی کنترل نماتدهای انگل گیاهی را دارا هستند و باعث بهبود رشد گیاه می شوند. هدف از این آزمایش مقایسه میزان کنترل نماتد M. javanica با به کار بردن قارچ میکوریز (Glomus mossea) و بقایای سبز کلم قمری (Brassica oleracea) (به تنهایی و تلفیقی از هر دو) روی گیاه گوجه فرنگی رقم ارلی اوربانا در شرایط گلخانه ای می باشد. در این آزمایش ابتدا قبل از انتقال نشاء به گلدان ها، ریشه ها توسط قارچ G. mossea کلنیزه شدند و هفت روز قبل از انتقال نشاء بقایای کلم قمری در مقادیر5/0و 1درصد به گلدان ها اضافه شدند و تیمار صفر(بدون کاربرد بقایا) به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. سپس نشاء ها به گلدان منتقل و با لارو سن دوم تلقیح شدند. آزمایش با 4 تکرار و در طرح آزمایشی فاکتوریل بر پایه کامل تصادفی انجام شد. پس از گذشت 60 روز از زمان تلقیح لارو سن دوم نماتد به گیاه گوجه فرنگی، شاخص های زاد و ولد نماتد و شاخص رشدی گیاه گوجه فرنگی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد تلفیق قارچ میکوریز و بقایای سبز کلم قمری در سطح 1 درصد می تواند نماتد M. javanica را موثرتر و بهتر از کاربرد هر یک از عوامل به تنهایی کنترل کند. لازم به ذکر است که استفاده از G. mossea به تنهایی جهت کنترل این گونه نماتد موفق عمل نکرد ولی با کاربرد بقایای گیاهی کلم به تنهایی به میزان 1درصد، فاکتورهای مربوط به شاخص زاد و ولد نماتد نیز کاهش پیدا کرد و نسبت به قارچ میکوریز عملکرد بهتری در کنترل نماتد از خود نشان داد. در مجموع این نتایج بیانگر تاثیر مثبت بقایا بر عملکرد میکوریز در کنترل موثرتر نماتد و بهبو