حمیدرضا علیزاده

بیماری زوال مرکبات در سال های اخیر موجب مرگ تعداد زیادی از درختان مرکبات در نواحی جنوب استان کرمان شده است. مطالعات زیادی در زمینه شناسایی و جدا سازی قارچ های اندوفیت از اندام-ها و میزبان های مختلف وجود دارد اما تاکنون در ایران مطالعاتی در زمینه جدا سازی و شناسایی قارچ های اندوفیت همراه با زوال مرکبات نبوده است همچنین در دنیا مطالعات بسیار کمی در این رابطه انجام شده است. لذا به منظور شناسایی و جدا سازی قارچ های اندوفیت همراه با زوال مرکبات، در طی دو فصل تابستان و زمستان نمونه های گیاهی از اندام های مختلف درختان مرکبات سالم و مبتلا به زوال در منطقه جیرفت جمع آوری شدند نمونه ها پس از ضدعفونی سطحی، در محیط کشت PDA و MEA به مدت چهار هفته، در انکوباتور در دمای 25 درجه سلسیوس و در شرایط تاریکی قرار داده شدند. پس از جدا سازی قارچ های اندوفیت، جدایه ها بر مبنای خصوصیات مورفولوژیکی گروه بندی و شناسایی شدند و هویت گونه ها از طریق تکثیر بخش های از ژن ITS با استفاده از واکنش زنجیره ای پلی مراز و مقایسه با توالی های موجود در بانک ژن تایید شدند. پس از جداسازی و خالص سازی قارچ های اندوفیت، در کل 316 جدایه قارچ به دست آمد که بیشترین و کمترین تعداد ایزوله ها به ترتیب مربوط به ریشه و برگ بوده است، از این بین 10 جنس و 12 گونه شامل Preussia similis، Neosetophoma italica، Leptosphaerulina australis، Cladosporium sphaerospermum، Aspergillus ochraceus، Cladosporium herbarum، Colletotrichum gloeosporioides، Talaromyces sp، Alternaria tenuissima، Alternaria sp، Fusarium solani و Aureobasidium pullulans شناسایی گردید. که گونه های Preussia similis، Neosetophoma italica و Leptosphaerulina australis برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. علاوه بر آن گونه های Cladosporium sphaerospermum، Aspergillus ochraceus و Cladosporium herbarum برای مایکوفلور مرکبات ایران جدید می باشند. پنج گونه شامل Preussia similis، Neosetophoma italica، Leptosphaerulina australis، Cladosporium sphaerospermum، و Aspergillus ochraceus برای اولین بار به عنوان اندوفیت از درختان مرکبات در دنیا گزارش می شوند. قارچ های اندوفیت جنس های Colletotrichum، Preussia و Neosetophoma فقط در فصل تابستان و قارچ های Aspergillus و Leptosphaerulina فقط در فصل زمستان جدا سازی شده اند. قارچ های اندوفیت Neosetophoma و Talaromyces فقط از درختان بیمار جدا شده اند این قارچ ها احتمالا در تشدید علائم بیماری زوال نقش داشته اند به نظر می رسد می توان از قارچ های اندوفیت گیاهان سالم از جمله Aspergillus و Leptosphaerulina برای محافظت گیاهان مرکبات استفاده کرد. مطالعه حاضر نشان داده است نوع بافت میزبان، زمان نمونه برداری، موقعیت جغرافیایی و شرایط فصلی در نوع، جمعیت و غنای گونه ای قارچ های اندوفیت موثر است.