حمیدرضا علیزاده

ورمی کمپوست یک فراورده تجزیه مواد آلی بوسیله کرم های خاکی و بدون افزایش حرارت توده است. از این فراورده برای افزایش رشد گیاهان و همچنین مهار بیماری های گیاهی استفاده می شود. بیشتر فرایند تجریه مواد آلی در ورمی کمپوست توسط میکروب های آزادزی یا در ارتباط با کرم انجام می شود. هدف این پژوهش جداسازی و شناسایی باکتری های افزایش دهنده رشد گیاه بویژه باسیلوس از ورمی کمپوست بود. در نهایت از این باکتری ها برای عنی سازی مجدد ورمی کمپوست استفاده گردید. بدین منظور از مراکز تولید ورمی کمپوست نمونه برداری انجام شد و جداسازی باکتری ها با استفاده از محیط های کشت عمومی و روش های اختصاصی جداسازی باسیلوس ها انجام گرفت در مجموع 50 جدایه باکتری از محیط کشت عمومی و 40 جدایه مربوط به جنس باسیلوس جداسازی شد. اثر افزایش رشدی جدایه ها روی گیاه لوبیا با تیمار بذور با جدایه ها انجام شد. بز اساس این آزمون تعداد 14 جدایه که تفاوت معنی داری با شاهد داشتند انتخاب شدند. مکانیسم های افزایش رشد گیاه و بازدارندگی از رشد بیمارگر روی این جدایه ها و در شرایط آزمایشگاه انجام شد. صفات افزایش رشدی شامل بررسی میزان تولید سیدروفور به روش CAS-آگار، میزان تولید اکسین و میزان حلالیت فسفات بود. صفات مهار بیماری شامل آزمون تولید سیانید هیدروژن و ازمون های بازداری از رشد بیمارگر Rhizoctonia solani از طریق عصاره های خارج سلولی و تولید مواد فرار و هاله بازدارندگی بود. بیشترین تولید سیدروفور در سویه P4 و بیشترین میزان تولید اکسین در سویه B6 مشاهده شد. بیشترین توانایی حلالیت فسفات نیز در سویه P4 مشاهد گردید. بیشترین میزان تولید سیانید هیدروژن در سویه های P3 و P8 ثبت شد و هیچکدام از سویه های باسیلوس قادر به تولید این متابولیت نبودند. در آزمون های هاله بازدارندگی و ترکیبات فرار و غیرفرار نیز سویه های P8 و B6 بهترین سویه ها بودند. بر اساس آزمون های بالا و وزن خشک بوته های تیمار شده سه سویه ناشناخته و سه سویه باسیلوس برای غنی سازی ورمی-کمپوست انتخاب شدند. در آزمون افزایش رشد گیاه در گلخانه، ورمی کمپوست غنی شده با سویه B6 بیشترین اثر را روی وزن خشک اندام های هوایی و ریشه داشت. بیشترین افزایش میزان کلروفیل برگ در تیمار B2 ثبت گردید. آزمون بیوکنترل نشان داد که بیشترین مهر بیماری به ترتیب در تیمارهای B6 و P8 مشاهده شد که شاخص بی