محسن (اکبری زاده)بتلاب اکبرآبادی

هر گونه تغییر در زبان به عنوان یکی از کانونهای معناساز در متن، منجر به خلق سبک و معنایی جدیدد خواهد شد. یکی از شگردهای فُرمی و معنایی زبان، کارکرد فرازبانی آن است. در فرازبان، توجه متن به خود زبان معطوف، و در نتیجه، بر عینیت و مادیت زبان تأکید می شود. و در ساحت معنایی متن نیز تغییراتی رخ میدهد. فرازبان در متون تعلیمی که قصد القای معنی خاصی را دارندد، از اهمیتی مضاعف برخوردار است. بر اساس این تمهید زبانی، در این پژوهش تلاش شده تا با روشی توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر رویکرد فرمالیستی، ظرفیتها، مصداقها و کارکردهای فرمی و معنایی فرازبان در گلستان سعدی بررسی شود. نتایج این پژوهش نشان میدهد که جانشین سازهای هم معنای واژگانی و جمله ای، ترکیب نظم و نثر، گفتگو و تمثیل و... از مهمترین مصداقهای فرازبانی در گلستان، و کارکردهای زیباشناختی، بینامتنیتی، اقتدار و تکصدایی، انسجام و تحکیم معنی، از مهمترین برآیندهای این شگرد است.