محسن (اکبری زاده)بتلاب اکبرآبادی

لیکو، گونهای از شعر شفاهی و عامیانه جنوب کرمان و قوم بلوچ است که با وزنی تقریبا هجایی و به صورت تک بیت، در نهایت ایجاز و اختصار سروده میشود. این گونه ادبی- که ریشه در سنت شعری و روایی پیش از اسلام دارد- نقشی مهم در انتقال باورهای اجتماعی و سنتهای عاشقانه ایفا میکند. لیکو در حقیقت نوعی شعر روایی است که هم به واسطه شعریتش بازگوکننده درونی ترین احساسات سرایندگان خویش است و هم بنا به روایی بودنش، برشی ازدغدغهها و رخدادهای روزمره توده مردم است. از آنجا که تاکنون درباره شاخصههای روایی لیکو، پژوهشی صورت نگرفته است، در این مقاله تلاش شده تا با روشی توصیفی تحلیلی، ابتدا سرچشمه های روایی و شعری آن واکاوی گردد ، سپس مهمترین مولفه های روایی لیکو تحلیل شود. نتایج تحقیق نشان میدهد که لیکو به واسطه ایجازش بیشتر بر یک رخداد سازنده و برجسته تاکید میکند. راوی اول شخص است و حوادث بر او گذشته و همین امر باعث صمیمیت و تاثیرگذاری این گونه شعری شده است. از آنجا که رخدادها معمولا یگانه و واحد هستند، زمان نیز ظاهرا ایستا است اما به شدت این زمان موضعی و جزئینگر است. زمان رخ دادن حوادث معمولاً به صورت حال تاریخی بیان میشود و نمیتوان آن را سوای مکان در نظر گرفت. روابط علّی بین حوادث نیز علّیتی بی واسطه است که بلافاصله به کنش یا حالتی روحی منجر میشود . در نهایت باید لیکو را روایتی مینیمال و کمینه گرا دانست که میتوان سرچشمه بسیاری از اشعار طرح و داستانکهای معاصر را در آن جست.