ناصر آقاعباسی

رابطه کسری بودجه، عرضه پول و تورم از مباحثی است که در سطح اقتصاد کلان بحث و بررسی می شود. سیاست کسری بودجه در بسیاری از کشورها به عنوان یکی از ابزارهای سیاست مالی است و در ایران نیز به طور مداوم از این سیاست استفاده شده است. رابطه بین کسری بودجه دولت با برخی متغیرهای کلان اقتصادی از جمله تورم به طور کلی مبهم است. شواهد آماری مربوط به تحقیقات تجربی درباره متغیرهای نرخ تورم، کسری بودجه و عرضه پول کشورهای جهان نشان می دهد که ارتباط بین کسری بودجه دولت با تورم برای همه کشورها یکسان نیست. هدف اصلی این تحقیق بررسی روابط علت و معلولی کسری بودجه، عرضه پول و نرخ تورم در ایران طی دوره 1390-1360 است. نتایج بردار نرمال بلندمدت نشان داد حجم پول تاثیر مثبت و معنی داری بر نرخ تورم در طی دوره مورد بررسی دارد. و متغیرکسری بودجه دولت نیز تاثیر مثبتی بر تورم دارد اما این تاثیر معنی دار نبود. به عبارت دیگر اینمتغیرتأثیریمستقلازمتغیرهایدیگروبهویژهازحجمپولبر تورم ندارد.هم چنین بر اساس نتایج حاصل از آزمون علیت گرنجر، یک رابطه مستقیم و یا غیر مستقیم بین تمام متغیرها در مدل وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده، عرضه پول یک متغیر موثر بر تورم می باشد و افزایش مداوم در عرضه پول منجر به افزایش تورم می شود. از سوی دیگر یک رابطه علت و معلولی دو طرفه بین کسری بودجه و تورم وجود دارد. افزایش تورم باعث افزایش هزینه ها و کاهش درآمدها شده بنابراین کسری بودجه به صورت مستمر باقی خواهد ماند. بنابراین با توجه به این که درصد بالایی از کسری بودجه در ایران از طریق استقراض از بانک مرکزی تامین می شود که تاثیر انبساطی قابل ملاحظه ای بر تقاضای کل و سطح قیمت ها به جای می گذارد، لازم است که کسری بودجه دولت از راه های دیگری بجز استقراض از نظام بانکی مانند استقراض از مردم و فروش اوراق قرضه دولتی تامین گردد.