محسن عادلی ساردوئی

علی رغم تأثیر تغییر اقلیم و بحران آب در تغییر دامنه جغرافیایی و عملکرد محصولات کشاورزی مطالعات اندکی در مورد عوامل تعیین کننده نیت کشاورزان برای تغییر الگوی کشت خود به کاشت محصولات بر اساس منابع آبی انجام شده است. بر این اساس، این مطالعه برای ارزیابی تمایل کشاورزان جیرفتی برای پیروی از این راهکار مؤثر در زمینه کاهش تولید محصولات زراعی با نیاز آب زیاد انجام شده است. حجم نمونه مورد نیاز بر اساس جدول کرجسی و مورگان 393 نفر برآورد شد (جامعه آماری 23713 نفر) که از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه ای از بین کشاورزان شاغل این دشت، در سال 1399 انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده های تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن مورد تأیید قرار گرفت. نیت کشاورزان در زمینه کشت محصولات بر اساس منابع آبی با استفاده از دو مدل رفتاری، تئوری رفتار برنامه ریزی شده و مدل اعتقاد سلامت و از طریق مدل سازی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تئوری رفتار برنامه ریزی شده با دو سازه نگرش و هنجار ذهنی 41/7 درصد از واریانس نیت کشاورزان را تبیین می نماید و همچنین 67/3 درصد از نیت کشاورزان در خصوص انتخاب محصول بر اساس منابع آبی توسط مدل اعتقاد سلامت شامل سازه های تشویق به عمل، شدت درک شده، مزایای درک شده، حساسیت درک شده و خودکارآمدی توضیح داده شده است. با وجود اینکه هر دو نظریه به طور بالقوه توانایی بالایی در پیش بینی نیت کشاورزان داشتند، اما مدل اعتقاد سلامت در این مطالعه عملکرد بهتری نسبت به تئوری رفتار برنامه ریزی شده داشت.