فریده عباس زاده افشار

سابقه و هدف: اطلاع در مورد تغییرات مکانی خاک از نظر اندازه گیری تفرق خاک، امکان برآورد کیفیت و واریانس و تغییرات در نقشه های خاک را ارائه م ی دهد. شاخص های تفرق و مدل ها ی توزیع فراوان ی، ابزار آمار ی است که اکولوژیست ها در دهه های اخیر برای تجزیه و تحلیل قواعد ذاتی نهادهای مختلف محیطی به کار گرفته اند . در این پژوهش، بررسی روابط بین تکامل خاک- زمین نما و سطوح ژئومرفیک مختلف و همچنین شاخص های تفرق خاک و روابط بین سطح و شاخص های تفرق در بخشی از اراضی شهرستان بم، استان کرمان، به عنوان نمونه ای از مناطق خشک کشور مورد مطالعه قرار گرفت. مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه در جنوب شرقی ایران و در شرق استان کرمان بین عرض های جغرافیایی 28 درجه و 52 دقیقه تا 29 درجه و 9 دقیقه شمالی و طول های جغرافیایی 58 درجه و 4 دقیقه تا 58 درجه و 28 دقیقه شرقی قرار گرفته است. زمین نماهای اصلی این منطقه شامل مخروط افکنه، پلایا، باهادا، تپه و کوه می باشند . این منطقه براساس سیستم طبقه بندی آمریکا دارای رژیم رطوبتی اریدیک و رژیم حرارتی هایپرترمیک است . در این پژوهش تفرق خاک برای سلسله مراتب ژئومرفیک (زمین نما، زمین ریخت، سنگ شناسی و سطوح ژئومرفیک) و رده بندی خاک امریکایی (رده تا فامیل خاک) با استفاده از شاخص های مناسب از جمله شاخص شانن و فراوانی محاسبه شدند. یافته ها: در منطقه مورد مطالعه با تشریح خاکرخ های حفرشده در منطقه، خاک ها براساس سیستم رده بندی آمریکایی ،Calcigypsids 2010 ) در تعداد هشت گروه بزرگ خاک طبقه بندی شدند . گروه بزرگ های طبقه بندی شده شامل ) Petrocalcids و Calciargids ،Haplocalcids ،Haplogypsids ،Haplocambids ،Torriorthents ،Haplosalids هستند. نتایج حاصل از بررسی شاخص های تفرق در منطقه مورد مطالعه نشان داد که شاخص های تفرق از جمله شاخص شانن و شاخص اونیل در سلسله مراتب طبقه بندی از سطح رده به فامیل خاک افز ایش می یابد . همچنین شاخص های تفرق و غنا باگذشت زمان از باهادای جدید به باهادای قدیمی افزایش یافته است؛ بنابراین سن سطوح ژئومرفیک بر تکامل خاک اثر داشته و باعث افزایش تفرق خاک در منطقه مورد مطالعه شده است. همچنین یک رابطه خطی مثبت بین شاخص های تفرق و مساحت س طح ژئومرفیک به دست آمد. بررسی روابط بین شاخص غنا و سطح ژئومرفیک نشان داد که با افز ایش مساحت سطوح ژئومرفیک، میزان شاخص غ