امیررضا امیرمیجانی

پوسیدگی فوزاریومی پیاز تاشی از Fusarium oxisporum از مهم ترین بیماری های پیاز بوده و به عنوان یکی از دلایل اصلی کاهش عملکرد این محصول در سراسر جهان مطرح است. این بیمارگر علاوه بر مزرعه در انبار نیز به محصول خسارت می زند. خاکزاد بودن و وسعت دامنه ی میزبانی آن کنترل بیماری را مشکل کرده است. اخیرا استفاده از میکرو ارگانیسم های مفید زیستی به جای استفاده از سموم و قارچ کش های شیمیایی در کنترل این بیماری مورد توجه محققین قرار گرفته است. به همین منظور کنترل بیولوژیکی این بیمارگر با هدف بررسی تأثیر کاربرد قارچ های میکوریز آربوسکولار به دو شیوه ی خاک کاربرد و بذرمال کردن، بر شاخص های رشدی و شدت بیماری در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای انجام شد. در مرحله ی نخست نمونه برداری از مزارع پیاز در نواحی مختلف شهرستان جیرفت به عنوان یکی از مناطق عمده کشت پیاز در ایران صورت گرفت. بعد ازجداسازی و خالص سازی جدایه ها، طی دو آزمون بیماری زایی در نشا و غده، پر آزار ترین جدایه تعیین و پس از بررسی های مورفولوژیکی و مولکولی این جدایه به عنوان Fusarium oxisporum شناسایی گردید. از این جدایه در بررسی تأثیر ترکیبی از چهار گونه میکوریز Rhizophagus iranicus, R. intraradices ,Funneliformis mosseae, Glomus caledonium بر پوسیدگی فوزاریومی در گیاه پیاز روی یک رقم خارجی هیبرید (مینروا) استفاده شد. ارزیابی میزان کلنیزاسیون ریشه ها و درصد بالای کلنیزاسیون میکوریزی در آن ها، حاکی از استقرار بسیار خوب این قارچ ها در ریشه گیاه پیاز بود. نتایج حاصل از بررسی پارامتر های رویشی و فیزیولوژی نشان داد که پارامترهای رویشی گیاه در حضور قارچ های میکوریز افزایش قابل توجهی داشت. این در حالی بود که صفات رویشی در شرایط آلودگی فوزاریومی کاهش یافت. همینطور میزان سبزینگی و کلروفیل در شرایط آلودگی در بوته های میکوریزی در مقایسه با بوته های غیر میکوریزی افزایش پیدا کرد. بررسی شدت بیماری در بوته ها نشان داد که در شرایط آلودگی، بوته های غیر میکوریزی بیشترین آسیب ناشی از بیمارگر را متحمل شدند در صورتی که بوته های میکوریزی بصورت بذرمال، کمترین درصد خسارت را داشتند. اندازه گیری عناصر غذایی نشان داد که جذب عناصر غذایی جز عنصر منگنز، تحت تأثیر میکوریز در بوته های میکوریزی نسبت به بوته های غیر میکوریزی بیشتر بود. همچنین بررسی شاخص فنل در گیاه مشخص کرد به دلیل بهبود شرایط رشد و کاهش تنش در گیاهان میکوریزی میزان فنل کاهش یافته است.