سعید امیرحاجلو

قلاع یکی از مهم ترین آثار معماری و شواهد باستانی در بستر جغرافیایی شهرستان نرماشیر هستند. قلعه رفیع آباد به عنوان یکی از قلاع دشت نرماشیر در روستایی با همین نام واقع شده است. در این نوشتار، این پرسش ها مطرح شده که این قلعه در چه بازة زمانی ساخته شده، کارکرد آن چیست و ویژگی های تکنیکی و تزئینی آن تحت تأثیر چه عواملی قرار گرفته است؟ داده ها به صورت «میدانی و کتابخانه ای» گردآوری شده و روش پژوهش «توصیفی ـ تحلیلی» است. قلعه رفیع آباد دارای شاخصه های معماری و تزئینی همچون حصار، ایوان، فضاهای خدماتی و مسکونی، یک برج دیده-بانی در مرکز، طاقچه های مربع و مستطیل شکل، طاقچه ها با فرم چند لبه و طاقهای هلالی نیم دایره ای است. قلعه به-عنوان بنایی اربابی، مسکونی و کشاورزی مورد استفاده بوده و هنگام تهاجم دشمن، کارکرد نظامی و دفاعی نیز می یافته است. استفاده از خشت در ایجاد بنا، وجود پنج حیاط بیرونی و درونی و ساخت در ورودی قلعه در جهت غربی (به-دلیل وزش بادهای دشت نرماشیر از سمت شمال) با اقلیم منطقه در هماهنگی کامل است. بر اساس مواد فرهنگی پیرامون قلعه بنظر می رسد که بنا در سده های میانی اسلام ساخته شده و تا عصر قاجار مورد استفاده بوده است.