جواد زمانی

تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر سایه انداز تعدادی گیاه مرتعی بر برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در منطقه ساردوئیه انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی انجام شد که در این مطالعه فاکتور اول نوع گونه گیاهی و فاکتور دوم شامل سایه انداز گیاهان بود. نمونه برداری از سه نقطه با چهار نوع گونه گیاهی مختلف (یعنی کرقیچ (Hertia Angustifolia)، مخلصه (Pyrethrum roseum)، گون (Astragalus gummifer) و درمنه (Artemisia siberi))، در دو فاصله شامل پای بوته تا لبه تاج پوشش و خارج تاج پوشش و در سه تکرار و در عمق 15 سانتی متری سطح خاک انجام شد و در مجموعه 72 نمونه برای انجام آزمایش ها گرفته شد که با میانگین گیری تکرارها در مجموع 24 داده برای بررسی های آماری حاصل شد. پارامترهای مورد بررسی در این تحقیق شامل مقدار مواد آلی، شوری (EC)، اسیدیته (pH)، آهک، غلظت محلول کلسیم، منیزیم و سدیم، تنفس میکروبی، جرم مخصوص ظاهری، رس قابل پراکنش، اجزای بافت خاک (شن، رس، سیلت)، آبگریزی و شاخص کیفیت خاک دکستر یعنی S-index بودند. نتایج نشان داد هرچند نوع گونه گیاهی تاثیر معنی داری بر بسیاری از پارامترهای مورد بررسی نداشت اما مقدار کلسیم، منیزیم، سدیم، آهک، ماده آلی، شوری، آبگریزی، و S-index در زیر سایه انداز گیاهان مورد بررسی به طور معنی داری بیشتر از خارج سایه انداز بود (p<0/05). می توان گفت افزایش مقدار ماده آلی در زیر پوشش گیاهی به علت ریزش اندام هوایی و ترشحات ریشه ای و همچنین افزایش تنفس میکروبی در زیر تاج پوشش گیاهی باعث افزایش غلظت کاتیون های محلول و همچنین افزایش هدایت الکتریکی و نیز پارامترهای دیگر شده است. سایه‎انداز گیاهی بر چگالی ظاهری و اسیدیته خاک تأثیر معنی داری نداشت اما کاهش معنی دار مقدار سیلت در خارج از سایه انداز به عنوان حساس ترین جزء معدنی خاک به فرسایش و نیز افزایش معنی دار مقدار شن در این بخش که در دو گونه گیاهی کهرقیچ و مخلصه نیز معنی دار بود نشان دهنده آن است که حضور پوشش گیاهی می تواند سبب کاهش فرسایش خاک نیز شده باشد. همچنین افزایش مقدار ماده آلی در زیر سایه انداز نیز می تواند یکی از دلایل افزایش آبگریزی خاک باشد که این موضوع بر ویژگی های هیدرولیکی خاک یعنی منحنی مشخصه نیز اثر گذاشته است. نتایج همچنین نشان داد سایه انداز گیاهی بر اکثر پارامترهای مورد برر