چکیده
فرسایش بادی و پدیدۀ ریزگردها یکی از چالش های جدی زیست محیطی در جهان به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک مانند مناطق جنوبی و جنوب شرقی ایران مطرح است. این پدیده نه تنها موجب کاهش حاصلخیزی و ضریب امنیت غذایی می شود، بلکه با ایجاد آلودگی هوا، سلامت انسان را به خطر می اندازد. در این مقاله با بررسی منابع علمی موجود، استفاده از بیوچار به عنوان یک راهکار برای مقابله به فرسایش بادی و کاهش ریزگردها در منطقه هامون جازموریان مورد بررسی و پیشنهاد قرار گرفت. بیوچار، ماده ای جامد و متخلخل است که از فرایند پیرولیز مواد آلی در شرایط بدون اکسیژن یا با اکسیژن محدود تولید می شود. این ماده با بهبود ویژگی های خاک به ویژه ویژگی های فیزیکی، می تواند مقاومت خاک در برابر فرسایش بادی را افزایش دهد. بیوچار موجب افزایش ماده آلی در خاک، بهبود پایداری خاکدانه ها، نگهداشت رطوبتی، ظرفیت تبادل کاتیونی می شود؛ همچنین به طور غیرمستقیم با بهبود شرایط رشد گیاهان در خاک، می تواند در کاهش فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار مؤثر باشد. منطقه هامون جازموریان به دلیل شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک، وجود بادهای شدید و کاهش رطوبت خاک ناشی از خشکسالی های و اقدام های مدیریتی ناپایداری که طی سال های اخیر در حوزه آبریز آن اتفاق افتاده است، یکی از کانون های اصلی تولید ریزگرد در ایران محسوب می شود.مطالعات نشان می دهد که استفاده از بیوچار می تواند با بهبود شرایط خاک، به کنترل فرسایش بادی و کاهش ریزگردها در منطقه کمک کند. بیوچار همچنین می تواند با افزایش نگهداشت رطوبت در خاک و کاهش درجه خشکی خاک، یک عامل مهم در جلوگیری از حرکت ذرات در اثر بادهای فرساینده باشد. آنچه که مطالعات نشان می دهد، استفاد از بیوچار در اصلاح خاک به عنوان یک راهکار پایدار و دوستدار محیط زیست، و در جهت تقویت مقاومت خاک و نیز بهبود شرایط رشد گیاهان، می تواند در کاهش فرسایش بادی و کنترل ریزگردها در مناطق خشک و نیمه خشک مانند پلایای جازموریان موثر باشد؛ هرچند انجام تحقیقات در زمینه تأثیر این ماده در شرایط مختلف خاک و اقلیم، ضروری است.