جواد زمانی

با وجود کمبود زمین های مناسب کشاورزی و سطح باالی زمین های شور و سدیمی در کشور، اصالح این خاک ها از اهمیت ویژهای برخوردار است. کاهش ظرفیت نگهداری آب و مواد مغذی، خاک دانهسازی ضعیف، کاهش سرعت نفوذ آب در خاک، کاهش فعالیت میکروبی، کاهش حاصلخیزی خاک و در نتیجه کاهش عملکرد محصول از جمله مشکالت رایج خاک های شور و سدیمی محسوب میشوند. لذا این پژوهش با هدف بررسی اثر برخی اصالحکننده های آلی (کاه و کلش گندم، ضایعات نخل خرما، ورمیکمپوست، کوکوپیت، بیوچار کاه گندم و بیوچار نخل خرما هر کدام در دو سطح 5 و 10 درصد وزنی( بر ویژگی های شیمیایی، بیولوژیکی و فیزیکی یک خاک شور و سدیمی، بهصورت گلدانی در قالب طرح کامالً تصادفی با 13 تیمار و سه تکرار در شرایط گلخانهای در دانشگاه جیرفت اجرا شد. نمونهبرداری از عمق 30-0 سانتیمتری از خاک ایستگاه تحقیقاتی شهید بهشتی دانشگاه جیرفت انجام شد و بعد از ترکیب سطوح اصالحکننده ها با خاک به مدت سه ماه در محیط گلخانه تحت انکوباسیون قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد همه اصالحکنندههای آلی سبب تغییرات معنیدار در ویژگی های شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک شدند. نتایج مقایسه میانگین ویژگی های خاک نشان داد که افزودن اصالحکننده های آلی به خاک، تأث یر کاهشی معنیداری بر مقدار pH و نسبت جذب سدیم )SAR ،)درصد پراکنش رس و جرم مخصوص ظاهری خاک و تأثیر افزایشی معنیداری بر مقدار هدایت الکتریکی خاک، تنفس میکروبی و فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی در اکثر اصالحکننده های آلی نسبت به تیمار شاهد داشت. با در نظر داشتن برآیند تأثیر اصالحکننده های آلی بر ویژگی های فیزیکی، شمیایی و زیستی استفاده از کوکوپ یت 10 درصد در مقایسه با سایر تیمارها سبب اصالح بهتر شرایط خاک مورد آزمایش شد و به عنوان اصالحکننده منتخب برای مطالعات بیشتر و یا حتی به عنوان اصالحکننده تجاری در اصالح خاک های مشابه پیشنهاد میشود. با این حال، مطالعات اولیه برای استفاده در موارد خاص الزم میباشد. همچنین ضایعات آلی میتواند با تامین مواد آلی در خاکهایی که از لحاظ کربن آلی فقیر میباشند و با تأثیر مثبت بر مقدار کلسیم و منیزیم، می تواند راهکاری مناسب در بهبود کیفیت خاک از لحاظ مواد آلی و کاهش اثرات مخرب شور و سدیمی بودن خاک باشد.