جواد زمانی

کرمان دارای تنها معدن زغال زیستی در ایران و یکی از منبع غنی ماقبل از تاریخ است که این ماده می تواند موجب احیاء مجدد زمین های شود. معادن زغال زیستی یکی از عجیب ترین مواد معدنی موجود در طبیعت استان کرمان می باشد که به لاتین آن ها را بیوچار می گویند. بیوچار به دلیل خواص منحصر به فردی که دارد در سال های اخیر مطالعات در زمینه استفاده از آن به عنوان یک اصلاح کننده خاک مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است. اما کاربرد بیوچار در خاک به عنوان یک اصلاح کننده که می باشد، باید نوع خاک و نوع بیوچار مورد بررسی علمی و عملی قرار گیرد، تا اثرات منفی و مثبت آن مشخص باشد. این پژوهش به صورت یک مطالعه آزمایشگاهی با هدف بررسی تاثیر بیوچار طبیعی بر ویژگی های شیمیایی و فیزیکی و تخلخلی خاک دو نوع خاک درشت بافت و ریز بافت انجام شد؛ این پژوهش در 4 سطح از کاربرد بیوچار (صفر،1، 3، 5 درصد وزنی) با دو خاک با بافت متفاوت (لوم شنی و رسی سیلتی) مخلوط شده و بعد از طی یک دوره 120 روزه خوابانیدن همراه با آبیاری یک روز در میان ویژگی های مورد مطالعه (شامل: چگالی ظاهری خاک، سطح ویژه، رطوبت هیگروسکوپی، حد روانی، حد خمیری، تخلخل کل، تخلخل موئینه، ظرفیت نگهداشت موئینه، pH، شوری (EC)، نسبت جذب سدیم (SAR) و ظرفیت تبادل کاتیونی) در خاک ها اندازه گیری شد. نتایج این پژوهش نشان داد، که ویژگی های فیزیکی خاک شامل جرم مخصوص ظاهری، سطح ویژه، رطوبت هیگروسکوپی، رطوبت اشباع در هر دو خاک مورد مطالعه بعد از کاربرد بهبود پیدا کرده بود، از طرفی اگرچه ترکیب بیوچار طبیعی در خاک لوم شنی و رسی سیلتی مقدار چگالی ظاهری کاهش یافته است و در مورد سطح ویژه در تاثیر بیوچار در خاک مورد مطالعه در مقایسه با شاهد افزایش پیدا کرده است و رطوبت هیگروسکوپی در خاک لوم شنی افزایش یافت اما خاک رسی سیلتی تحت تاثیر قرار نگرفت. اما حد روانی و خمیری با توجه به تاثیر کاربرد بیوچار در این دو خاک می تواند تحت تاثیر نوع بافت خاک متفاوت می باشد، هردو نوع پارامتر مورد بررسی در خاک رسی سیلتی به دلیل بیشترین بودن درصد رس درآن بیشتر از خاک لوم شنی می باشد، و تاثیر بیوچار طبیعی بر ویژگی های تخلخلی در دو نوع خاک مورد مطالعه (لوم شنی و رسی سیلتی) انجام شد و تاثیر کاربرد بیوچار معدن کوهبنان تخلخل کل باعث افزایش آن در هر دو نوع خاک مورد مطالعه شد و تاثیر بیوچار مورد مطالعه در خاک رسی سیلتی بر ویژگی های ظرفیت نگهداشت موئینه و تخلخل موئینه بیش از خاک لوم شنی بود.