جواد زمانی

دانش چگونگی تغییر ویژگی های خاک در مکان و زمان برای درک بهتر پتانسیل خاک و حساسیت آن به مداخلات مدیریتی تحت شرایط مختلف محلی ضروری است. ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک و در واقع کیفیت آن تحت تأثیر نوع کاربری اراضی قرار می گیرد. ازآنجاکه به کارگیری روش های مدیریتی نادرست می تواند کیفیت خاک های مناسب را از طریق فرسایش، آلودگی و تخریب فیزیکی کاهش دهد، هدف از این پژوهش ارزیابی برخی از ویژگی های شیمیایی کیفیت خاک در کاربری اراضی مختلف (اراضی زراعی، جتگل گز، بوته زار، بایر، نخلستان و آیش)، به منظور استفاده پایدار در بخشی از اراضی مزرعه تحقیقاتی شهید بهشتی دانشگاه جیرفت بود. نمونـه‎هـای خـاک برداشت شده (108 نمونـه) بـرای انجـام تجزیـه‎هـای شیمیایی به آزمایشگاه منتقل شد و پس از آماده‎سازی نمونه‎ها، پارامترهای پ-هاش (pH) و قابلیت هدایت الکتریکی (EC)، ماده آلی (OM) و ترسیب کربن (CS) اندازه گیری شد. توزیع فراوانی داده‎ها و مقایسه میانگین داده ها توسط آزمون دانکن توسط نرم افزار SPSS.17 انجام شد. نتایج نشان داد که همه ویژگی های شیمیایی خاک های مورد مطالعه در بین کاربری اراضی مختلف تفاوت معنی داری داشت (05/0>P). مقادیر pH و OM به طور کلی در اراضی زراعی کمتر از سایر کاربری ها بود. این نتایج حاکی از آن است که کیفیت خاک تحت تولید محصول به دلیل سیستم های کشت ناپایدار که اعمال می شود، کاهش پیدا کرده است. به طور خاص، ویژگی های حساس خاک (OM و CS) بهبود قابل توجهی را در کاربری‎های جنگل، بوته‎زار، نخلستان و آیش نشان داد. این بهبود در درجه اول می‎تواند به دلیل توسعه پوشش گیاهی حفظ شده و حداقل خاکورزی باشد. بنابراین این نتایج نشان می‎دهد که تخریب خاک از طریق افزایش دوره رشد و حضور پوشش گیاهی و نیز کاهش برهم خوردن خاک توسط عملیات خاکورزی قابل کنترل است.