جواد زمانی

پوشش گیاهی مهم ترین عامل تاثیرگذار بر پایداری و تعادل اکوسیستم ها می باشد؛ بنابراین شناخت عواملی که باعث استقرار و پراکنش جوامع گیاهی می شوند و نیز تأثیر جوامع گیاهی بر ویژگی های اکوسیستم دارای اهمیت بالایی می باشد. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر سایه انداز چهار گونه گیاه مرتعی کرقیچ (Hertia angustifolia (DC.) Kuntze)، مخلصه (Pyrethrum roseum)، گون سفید (Astragalus gossypinus Fischer.) و درمنه (Artemisia sieberi Besser) بر ویژگی های کیفی خاک بود. بدین منظور تحقیق حاضر در منطقه ساردوئیه شهرستان جیرفت انجام شد. نمونه برداری به صورت بلوک کاملاً تصادفی در قالب آزمون فاکتوریل انجام شد. نمونه برداری در سه نقطه از یک مرتع، در دو بخش از گیاه یعنی پای بوته تا لبه تاج پوشش و خارج از تاج پوشش در سه تکرار و تا عمق 30 سانتی متری از سطح برداشت شد که در مجموعه 72 نمونه گرفته شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل آهک، شوری (EC)، بافت خاک (شن، سیلت، رس)، تنفس میکروبی، pH، مقدار کربن آلی و آبگریزی خاک بودند. نتایج نشان داد کربن آلی، شوری و آبگریزی، در زیر سایه انداز به طور معنی داری بیشتر از خارج سایه انداز گیاهان مورد مطالعه بود (p<0/05). افزایش مقدار کربن آلی در زیر پوشش گیاهی می تواند به علت ریزش های برگی و همچنین تأثیر محیط ریزوسفر و در نتیجه افزایش تنفس و تجزیه میکروبی و متعاقب آن باعث تجمع بیشتر املاح و شوری بیشتر خاک باشد. از طرفی، به نظر می رسد که افزایش مقدار ماده آلی، موجب افزایش معنی دار آبگریزی خاک در زیر سایه انداز در مقایسه با خارج از آن شده است. کمتر بودن ذرات سیلت به عنوان حساس ترین جزء خاک به فرسایش و نیز زیاد بودن ذرات شن در خارج از سایه انداز در مقایسه با داخل آن می تواند ناشی از بیشتر بودن فرسایش بارانی به ویژه فرسایش ورقه ای در خارج از سایه انداز گیاهی باشد و به بیان دیگر می تواند نشان دهنده نقش مثبت آسمانه گیاه در پایداری بیشتر اکوسیستم خاک باشد.