امیر موسائی

مقدمه: مواد معدنی بویژه عناصر کم مصرف برای بهبود سلامت و تولید دام های شیرده در شرایط تنش گرمایی از اهمیت بالایی برخوردار می باشند. عنصر یُد به دلیل اهمیت آن در متابولیسم و سلنیوم بواسطه نقش آنتی اکسیدانی، تاثیر زیادی بر تولید مثل، تولید شیر، رشد و پیشگیری از بروز بیماری ها در دام های نشخوارکننده دارند. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تغذیه با مکمل های سلنیوم و ید بر فراسنجه های آنتی اکسیدانی خون بزهای شیری بود. مواد و روش ها: در پژوهش حاضر تعداد 15 رأس بز شیری نژاد مورسیا با میانگین وزن اولیه 40 کیلوگرم در ماه سوم شیردهی انتخاب شدند. این آزمایش در قالب یک طرح کاملا تصادفی با سه تیمار و 5 تکرار به مدت شش هفته، شامل دو هفته سازگاری و چهار هفته جمع آوری داده در تابستان انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل 1) شاهد (جیره فاقد مکمل سلنیوم و یُد)، 2) جیره حاوی یک میلی گرم یٌد و 5/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم خوراک (سلنیوم-ید-1) و 3) جیره حاوی 2 میلی گرم یُد و یک میلی گرم سلنیوم (سلنیوم-ید-2) بودند. مکمل سلنیوم از نوع آلی سلنیوم-متیونین و مکمل یُد به شکل یدید پتاسیم بود. خونگیری در هفته پایانی پژوهش انجام شد. یک نمونه در لوله های فاقد ماده ضدانعقاد برای جمع آوری سرم خون و یک نمونه در لوله های هپارینه برای تعیین فعالیت آنتی اکسیدانی گلبول قرمز جمع آوری شد. فعالیت آنتی اکسیدانی تام و غلظت مالون دی آلدهاید در سرم و فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز در گلبول های قرمز اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری داده های بدست آمده از این پژوهش با کمک نرم افزار SAS و رویه مدل های آمیخته انجام شد و از آزمون حداقل تفاوت معنی دار برای مقایسات میانگین ها استفاده شد. نتایج و بحث: فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز در تیمارهای شاهد، سلنیوم-ید-1 و سلنیوم-ید-2 به ترتیب 6/73، 28/79و 86 واحد در گرم هموگلوبین بود. طبق نتایج این پژوهش، فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز گلبول قرمز در قبل از خوراکدهی، در دام های تغذیه شده باجیره حاوی یک میلی گرم سلنیوم و دو میلی گرم ید در هرکیلوگرم خوراک بالاتر از گروه شاهد بود (p<0.05). با وجود این، غلظت مالون دی آلدهاید سرم و فعالیت آنتی اکسیدانی تام تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. با توجه به اهمیت عنصر سلنیوم به عنوان کوفاکتور مورد نیاز برای فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز، به نظر می رسد، افزایش غلظت این عنصر در جیره بزهای شیری در شرایط تنش گرمایی سبب بهبود فعالیت این آنزیم شده است. نتیجه گیری کلی: یافته های پژوهش حاضر نشان داد که استفاده از مکمل های سلنیوم و ید به مقدار 1 میلی گرم سلنیوم و 2 میلی گرم یُد اثر مثبتی بر فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز خون بزهای شیری در شرایط تنش گرمایی دارد.