مرتضی مختاری

الگوی بیان ژن های مرتبط با رشد در طول تکوین رویان گاو، بازتابی از یک فرآیند به شدت تنظیم شده است که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار دارد. درک این الگوها، بینش های ارزشمندی را درباره مکانیسم های پیچیده رشد رویانی ارائه می دهد و می تواند زمینه های جدیدی را برای بهبود فناوری های تولیدمثلی در صنعت پرورش گاو فراهم کند.هدف اصلی این مطالعه، بررسی الگوی بیان ژن های رشد در مراحل مختلف تکوین جنین گاو است. در این مطالعه، داده های بیان ژن جنین گاو از پایگاه داده GEO با شماره دسترسی GSE18290 استخراج شد.از ابزار آنلاین GEO2R برای شناسایی ژن های با بیان متفاوت (DEGs) استفاده گردید. پس از انجام تحلیل های آماری، بررسی های هستی شناسی ژن و ارزیابی غنی سازی مسیرهای زیستی انجام پذیرفت. همچنین با ساخت شبکه تعامل پروتئین-پروتئین (PPI)، ژن های هاب شناسایی شدند. نتایج تجزیه و تحلیل بیان ژن نشان داد که بین مراحل تخمک و 2 سلولی تعداد 2244 ژن (شامل 1026 ژن با بیان افزایشی و 1218 ژن با بیان کاهشی)، بین مراحل 4 سلولی و 16 سلولی تعداد 2379 ژن (شامل 1146 ژن با بیان افزایشی و 1233 ژن با بیان کاهشی) و در مراحل مورولا و بلاستوسیست تعداد 1544 ژن (شامل 821 ژن با بیان افزایشی و 723 ژن با بیان کاهشی) دارای الگوی بیان تفاوت دار بودند. این یافته ها نشان دهنده تغییرات گسترده در پروفایل بیان ژن های مرتبط با رشد در طول مراحل مختلف تکوین جنین گاو می باشد. تجزیه و تحلیل حاشیه نویسی تابع GO و غنی سازی مسیر KEGG برای 90 ژن متفاوت بیان مشترک در مراحل مختلف رشد جنین گاو نشان داد که DEG ها عمدتاً در فرآیندهای مربوط به فعال سازی ماست سل، فسفوریلاسیون پروتئین، سیگنال دهی فاکتور رشد عصبی ، سیگنال دهی MAPK، سیگنال دهی Rap1 و پردازش پروتئین در شبکه آندوپلاسمی غنی شده اند. سپس ژن های هاب HSPA1A، PPARGC1A، AKT2، EGR1 و HSDL2 شناسایی شدند. بر اساس بررسی داده های موجود در پایگاه های داده miRWALK و TF2DNA، miRNAهای bta-miR-103a-3p و bta-miR-769-5p، به همراه فاکتورهای رونویسی HSF1، FOXA2، FOXO1 و CREB، مرتبط با ژن های هاب شناسایی شدند. این مطالعه نه تنها درک ما از رشد جنین گاو را ارتقا می دهد، بلکه بینش های عملی را برای بهینه سازی استراتژی های اصلاح نژاد و بهبود نرخ لقاح در پرورش گاو ارائه می دهد.شناسایی ژن های حیاتی و شبکه های نظارتی، پایه ای برای تحقیقات آینده و نوآوری های فناوری در زیست شناسی تولید مثل ارائه می دهد.