مریم مظاهری

گیاهان دارویی گروه بزرگی از ترکیبات آلی به ‎نام متابولیت‎ها یا تولیدات ثانویه تولید می‎کنند که مستقیماً در مراحل رشد و نمو یا تولید مثل آنها شرکت نمی کنند. اما می توانند اثر مهمی در برقراری ارتباط بین گیاهان و محیط پیرامونشان داشته باشند. این ترکیبات دارای وزن مولکولی پایینی (کمتر از 150 کیلودالتون) می باشند و تاکنون بیش از 100000 متابولیت ثانویه نیز شناسایی گردیده و امروزه در حال افزایش می باشند. از آنجایی که در سال های اخیر، ارزش بازارهای جهانی گیاهان دارویی و فرآورده های آن‎ها، با رشد قابل توجهی رو به افزایش بوده است، روش‎های مختلفی به منظور افزایش تولیدات ثانویه در کشت سلول گیاهی مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع با استفاده از تغییر در ترکیبات محیط کشت ریزنمونه ها و شرایط فیزیکی، افزودن پیش سازها، القاگرهای زیستی و غیر زیستی، افزایش نفوذپذیری سلول، دور کردن محصول از محل تولید، بی تحرک کردن سلول های گیاهی و انتخاب سلول هایی با کارآیی بالا، می توان باعث افزایش تولید متابولیت ثانویه گردید. بی حرکت کردن سلول ها غالبا با بکارگیری آلژینات کلسیم انجام می شودکه با استفاده از بیورآکتورهای مناسب می تواند به افزایش تولیدات ثانویه کمک شایانی نماید. همچنین استفاده از محرک ها می تواند در افزایش رشد ریشه های مویین و تولید ثانویه نقش موثری ایفا کند. این پژوهش بیانگر این مطلب است که مطالعه و بررسی کشت بافت، استفاده از محرک های زیستی و غیر زیستی و بیوتکنولوژی باعث افزایش تولیدات ثانویه گردیده و قادر است در سرمایه گذاری هر چه بیش تر گیاهان بومی کشور کمک شایانی نماید.