روح اله میر محمودی

این مطالعه با هدف ارزیابی تأثیر سن، جنس، ناحیه بدن و وضعیت فیزیولوژیکی بر خصوصیات الیاف و فولیکول های اولیه و ثانویه پوست گوسفندان نژاد کرمانی انجام شد. برای این منظور، نمونه های پوست (1×1 سانتی متر) و الیاف (10×10 سانتی متر) از شش ناحیه ی بدن (گردن، شکم، پهلو، کپل، شانه و کمر) 56 راس گوسفند کرمانی در سه گروه سنی (یک، دو و سه سال: 8 راس دام نر در هر گروه سنی)، جنسی (نر و ماده: 8 راس دام در هر گروه جنسی) و فیزیولوژیکی (آبستن و غیرآبستن: 8 راس دام در هر گروه) متفاوت جمع آوری شدند. نمونه برداری از الیاف (10×10سانتی متر) و پوست (1×1 سانتی متر) از شش ناحیه گردن، پشت، شانه، شکم، پهلو و کپل انجام شد. قطر الیاف مربوط به 100 نمونه تار الیاف، که به طور تصادفی از هر نمونه انتخاب شدند با بزرگنمایی 40× و با استفاده از عدسی مدرج گراتیکول در زیر میکروسکوپ نوری اندازه گیری شد. نمونه های پوست پس از عمل آوری، برش و رنگ آمیزی برای اندازه گیری درصد فعالیت فولیکول های اولیه، درصد فعالیت فولیکول های ثانویه، تراکم فولیکولی و نسبت فولیکول های ثانویه به اولیه (S/P) استفاده شدند. برای آنالیز آماری داده ها، از مدل تحلیل واریانس اندازه گیری تکراری و مدل های مختلط خطی استفاده گردید. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد فولیکول های اولیه در ناحیه گردن (4/0±3/5) و کمترین آن در ناحیه شکم (4/0±8/3) مشاهده شد. کمترین تعداد فولیکول های ثانویه در ناحیه شکم (6/0±8/19) مشاهده شد (p<0.05). وضعیت آبستنی بر درصد فولیکول های فعال ثانویه مؤثر بود، به طوری که این درصد در دام های غیرآبستن (6/0±6/98) به طور معنی داری بالاتر از دام های آبستن (6/0±4/92) بود (p<0.05). سایر فاکتورها (جنس، سن و وضعیت فیزیولوژیکی) تأثیر معنی داری بر تعداد فولیکول های اولیه و ثانویه و نسبت S/P در ناحیه شکم (4/0±2/5) بطور معنی داری بیشتر از آن در ناحیه گردن (4/0±2/4) ثبت شد .(p<0.05) تفاوت های معنی داری (p<0.05) در قطر الیاف بین نواحی مختلف بدن وجود دارد، به طوری که بیشترین مقدار در ناحیه گردن (04/0±14/31 میکرومتر) و کمترین مقدار در ناحیه شکم (03/0±86/29 میکرومتر) ثبت شد. همچنین سن تأثیر معنی داری (p<0.05) بر قطر الیاف داشت، به طوری که گوسفندان مسن تر الیاف ضخیم تری داشتند، درحالی که گوسفندان جوان تر دارای پشم نازک تری بودند (گوسفندان سه ساله: 02/0±89/31 میکرومتر در مقابل گوسفندان یک ساله: 05/0± 75/29 میکرومتر). علاوه بر این، قطر الیاف در نرها (04/0±71/32 میکرومتر) به طور معنی داری (p<0.05) بیشتر از ماده ها (01/0±86/29 میکرومتر) بود و میش های آبستن (06/0± 74/28 میکرومتر) کاهش معنی داری در قطر الیاف نسبت به میش های غیرآبستن (02/0±98/30 میکرومتر) نشان دادند(p<0.05). این یافته ها بر تعامل پیچیده بین محل بدن، سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی در تعیین ویژگی های الیاف و فولیکولهای اولیه و ثانویه پوست در گوسفند کرمانی تأکید دارند.