محمد حسین خانجانی

پودر و روغن ماهی منابع اصلی پروتئین و لیپید در جیره های غذایی آبزیان می باشند. امروزه با افزایش جمعیت جهان نیاز به تولید بیشتر آبزیان جهت تامین غذا می باشد. از این رو تعداد کارخانجات تولید خوراک آبزیان نیز در سطح جهانی گسترش یافته است. با توجه به مشکلاتی نظیر تغییرات آب و هوایی، کاهش ذخایر آبزیان برای تامین پودر ماهی و افزایش قیمت پودر و روغن ماهی، استفاده از پودر و روغن ماهی در جیره غذایی آبزیان با محدودیت روبه رو شده است. بکارگیری و استفاده از ترکیبات جدید گیاهی و جانوری به جای پودر و روغن ماهی در جیره غذایی آبزیان حائز اهمیت است. ترکیبات جایگزین در صنعت آبزی پروری، تولیدات آبزی پروری پایدار را ممکن می سازد. معمول ترین منابع جایگزین پودر ماهی، منابع پروتئین جانوری و گیاهی می باشند. از منابع پروتئین جانوری می توان به کرم خاکی، پودر حشرات و پروتئین های تک سلولی اشاره کرد که به نسبت منابع گیاهی کمتر موردتوجه قرارگرفته اند. ازجمله مهم ترین منابع پروتئین های گیاهی می توان به کنجاله سویا، کنجاله پنبه دانه، کلزا، کنجد، کانولا و حبوبات اشاره کرد. از میان آن دسته از پروتئین های گیاهی که به طورمعمول استفاده می شود، کنجاله سویا به علت فراوانی و ارزش غذایی اهمیت بیشتری دارد. در سال های اخیر تحقیقات گسترده ای در زمینه استفاده از ترکیبات گیاهی و جانوری به جای پودر ماهی در جیره غذایی انواع آبزیان صورت گرفته است. دانستن فرصت ها و چالش های استفاده از این ترکیبات در جیره غذایی آبزیان برای تولیدکنندگان خوراک و پرورش دهندگان حائز اهمیت می باشد که در این بررسی به آن پرداخته می شود.