مهدی دهقانی

این پژوهش به بررسی شکل گیری و تحول جمعیت هلال احمر عثمانی، نخستین نمونه هلال احمر در جهان، و نقش آن در عرصه های جنگی، امدادرسانی اجتماعی و مدیریت بحران های طبیعی می پردازد. مسأله اصلی پژوهش، چگونگی تأثیر شرایط سیاسی و اجتماعی دوران مشروطیت عثمانی و جنگ های نیمه دوم قرن نوزدهم بر شکل گیری، رشد و فعالیت های هلال احمر است. هلال احمر عثمانی، به عنوان یک نهاد مبتنی بر سنت اسلامی، در پاسخ به تشکیل صلیب سرخ اروپایی شکل گرفت و فعالیت های خود را در میادین جنگ و امدادرسانی توسعه داد. رویکرد پژوهش تاریخی بوده و داده ها به صورت کتابخانه ای گردآوری شده اند که شامل منابع کتبی، اسناد آرشیوی و مدارک مرتبط در ترکیه است. یافته ها نشان می دهند که طی پنجاه سال نخست فعالیت، هلال احمر عثمانی با وجود فشارهای سیاسی دوره استبداد سلطان عبدالحمید دوم، رشد قابل توجهی داشت. حضور مداوم این نهاد در میادین جنگی، منجر به تحول ساختار تشکیلاتی، تنوع منابع مالی و افزایش تجربه امدادرسانی شد. علاوه بر فعالیت های جنگی، هلال احمر نقش مهمی در پاسخ به حوادث طبیعی و انسانی مانند آتش سوزی، زمین لرزه، سیل و بیماری ایفا کرد و عملکرد آن تأثیر قابل توجهی بر افکار عمومی جهان اسلام گذاشت. این تأثیر، زمینه ساز شکل گیری سازمان های مشابه در سایر کشورهای اسلامی شد.