مهدی دهقانی

حکومت نادرشاه افشار شامل اردوی متحرکی از لشکریان و خانواده هایشان می شد که تمام امور دیوانی و لشکری در آنجا صورت می پذیرفت؛ به همین جهت، ضرورت داشت کلیه مایحتاج زندگی اردوی مذکور ازجمله بازی ها و سرگرمی هایی همچون شعبده بازی و بندبازی تأمین شود. در این میان، شعبده بازان ایرانی و خارجی برای دریافت انعام به اردوی جنگی افشار می پیوستند. بر این مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: مراسم شعبده بازی در اردوی جنگی نادرشاه افشار به چه سان بود؟ برای پاسخگویی، به این برآورد می رسیم که تمول فراوانی که به سبب فتوحات مختلف در اردوی جنگی نادرشاه افشار انباشته شده بود، موجب جلب توجه و حضور هنرمندانی همچون موسیقی دانان، خوانندگان، شعبده بازان و بندبازان از نواحی دور و نزدیک شد؛ به نحوی که آنان هم در کنار نظامیان، تاجران و عالمان، دسته اجتماعی مجزایی محسوب می شدند. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی پس از توصیف و طبقه بندی جنبه های گوناگون مراسم شعبده بازی در اردوی جنگی نادرشاه افشار به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تأثیرات مختلف آن می پردازد.